تأثیر نوع حاکمیت در گستره حلیت و حرمت احکام با تأکید بر دیدگاه‏های امام خمینی (ره)؛

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم

چکیده

تأثیرپذیری احکام و موضوعات از حکومت و نوع حاکمیت، خصوصاً در زمانی که فقه و احکام بر مصدر حکومت نشسته‏اند، از جمله پرسش‏های بنیادین حوزه فقه و اجتهاد است. انحای گوناگونی از تأثیرپذیری احکام و موضوعات از حکومت قابل تصویر است. آنچه در این میان از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است، تأثیر حکومت بر عناوین اولی احکام است. به نظر می‏رسد این مهم در قالب نظریه «تغییر احکام در پرتو تغییر نظام حاکم» که مهم‌ترین فرآورده نظریه زمان و مکان امام خمینی(ره) به شمار می‏رود، قابل اثبات است. مقاله حاضر تلاش می‏کند با روش تحلیلی-تبیینی و از طریق واکاوی ضرورت و اهمیت حکومت و نیز مناسبات وثیق فقه و احکام با مقوله حکومت، و از کانال گفتمان رویکرد حکومتی به فقه (فقه حکومتی) به اثبات این مهم بپردازد.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The impact of the governance type on permissibility and impermissibility of commandments with emphasis on Imam Khomeini's viewpoints

نویسنده [English]

  • Dr.Abasali Meshkani Safzevari
Assistant Professor and Faculty member of Baqir Al-Olum University.
چکیده [English]

One of the basic questions in the field of figh (Islamic jurisprudence) and ijtihad (independent reasoning) is how commandments and subject matters are influenced by the government and its type especially when the society is ruled by religious jurisprudence and sentences. There are various methods by which commandments and subject matters can be affected by the regime. What is of particular importance in this regard is the impact of government on the first titles of the sentences. It seems that this notion can be proved through the theory of "changing commandments in the light of the ruling regime change" which is the main product of Imam Khomeini's time and space theory. This paper tries to prove this issue using analytical-explanatory method and analyzing the necessity and importance of the governance as well as firm proportionality of fiqh and commandments and the government through the discourse on governmental approach to fiqh (state jurisprudence). 

  • آقابخشی، علی(بی‏تا). فرهنگ علوم سیاسی، تهران: انتشارات چاپار.
  • ابن منظور افریقی(1405ق.). لسان العرب، چاپ اول، بیروت: داراحیاء‏التراث العربی.
  • امام خمینی(ره)، سید روح الله (1379). کتاب البیع، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  • امام خمینی(ره)، سید روح الله (1378). صحیفه امام، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  • پرور، اسماعیل،(1390) فقه حکومتی، چرایی، چیستی و چگونگی، مجله سوره اندیشه، ش56-57.
  • جناتی، محمد ابراهیم (1385). فقه و زمان،قم:  نشر احیاگران.
  • حلی، حسن (1407ه‍ ق‌)، نهج‏الحق و کشف الصدق، قم: دارالهجرة.
  • حلی، حسن (1979م). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، بیروت: اعلمی.
  • دیلمی، احمد (1381). مقدمه‏ای بر مبانی حقوقی و کلامی نظام سیاسی در اسلام، تهران: دفتر نشر معارف.‌
  • شهید اول(1419ق). ذکری الشیعه، قم: موسسه آل‏البیت(ع).
  • صدوق، محمّد بن على(بی‏تا). علل الشرائع‌، قم: کتابفروشى داورى‌.
  • ضیائی ‏فر، سعید (1385). پیش درآمدی بر مکتب‏ شناسی فقهی (گفتگو با جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه)، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.‌
  • ضیائی‏ فر، سعید(1391). درآمدی بر رویکرد حکومتی به فقه (مجموعه مقالات و نشست ‏ها)، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.‌
  • عاملى، محمد بن مکى (1419 ه‍ ق‌)، ذکری الشیعه، قم: موسسه آل‏ البیت(ع).
  • علی دوست، ابوالقاسم (1388). فقه و مصلحت، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.‌
  • عمید زنجانی، عباسعلی(1421ق). فقه سیاسی، تهران: امیرکبیر، چاپ چهارم.
  • قاضی، ابوالفضل(1380). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: دانشگاه تهران، چاپ هفتم.
  • کلینى، ابو جعفر، محمد بن یعقوب‌، الکافی( ط- الإسلامیة)، مصحح: على اکبر غفارى، چاپ چهارم،تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  • گروهی از نویسندگان (1374). مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی امام خمینی(ره) (نقش زمان و مکان در اجتهاد)، ج7، چاپ اول، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).‌
  • مشکانی سبزواری، عباسعلی (الف1390). درآمدی بر فقه حکومتی، حکومت اسلامی، ش60، تابستان.
  • مشکانی سبزواری، عباسعلی (ب1390). مناسبات فقه و حکومت، فصلنامه حکومت اسلامی، سال شانزدهم، پاییز1390، شماره شصت و یکم:133-162.
  • مکارم شیرازی، ناصر (1427ق). دائرة المعارف فقه مقارن، قم: انتشارات مدرسه امام على‏بن‏ابى‏طالب.
  • منتظری، حسینعلی (1367). مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمه محمود صلواتی، تهران: کیهان.
  • مهریزی، مهدی(1376)، فقه حکومتی، مجله نقد و نظر، ش12، پاییز 76.