بررسی انگاره های اخلاقی اسلام در عرصه ی روابط بین الملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار جامعه المصطفی العالمیه دانش آموخته دکترای علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

: با توجه به گرایش ذاتی بشر به اجتماع، انسان‌ها در زندگی اجتماعی با همنوعان خود، اجتماعاتی را در سطوح مختلف تشکیل می‌دهند که خصیصه منفعت‌طلبی باعث می‌شود تا در تمام سطوح دچار نزاع شده و به منظور اجتناب از پیامدهای زیانبار آن و در عین حال تأمین منافع خود، به تنظیم و تدوین ملاک‌هایی بپردازند. یکی از مهم‌ترین سطوح تعامل انسان‌ها، روابط بین‌الملل است که شامل روابط بین حکومت‌ها، گروه‌های خارجی، سازمان‌ها و حتی افراد کشورهای مختلف در این سطح بوده و این روابط تا زمانی می‌تواند از آسیب‌پذیری مصون بماند که بر اساس ملاک‌های منطقی و معقول تنظیم شده باشد.
از آنجایی که انسان‌ها همواره در جستجوی سازنده‌ترین مکتب در عرصه‌های مختلف از جمله روابط بین‌الملل هستند، لذا مکتب‌های گوناگون همواره ادعای برتری نسبت به سایر مکاتب داشتند. در بین ادیان، مذاهب و مکاتب دنیا، اسلام به عنوان یک مکتب جامع تنظیم روابط انسانی در عرصه بین‌الملل، ملاک‌های عادلانه‌ای را با تکیه بر محور اخلاق و شرع در نظر گرفته است. عطف به دیدگاه‌های مذکور، نگارنده با گردآوری منابع به صورت کتابخانه‌ای و بهره‌مندی از روش توصیفی – تحلیلی، درصدد بررسی این سؤال است که اسلام چه رویکردی به اصول اخلاقی در روابط بین‌الملل دارد؟
نویسنده بر آن باور است که اسلام در ردیف نظریه‌های هنجاری یا ارزشی روابط بین‌الملل، به بایدها و نبایدهای پدیده‌های بین‌المللی پرداخته و روابط بین‌المللی را آن‌گونه که باید باشد، با رویکرد اخلاقی توصیف و تجویز می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An investigation of Moral Values of Islam in international relationships

نویسنده [English]

  • Dr.Seyed Mehdi Taheri
چکیده [English]

The tendency toward inherited social life in human beings made them build communities in different levels but the self-interest characteristic caused conflicts between them. In order to avoid the harmful consequences of this conflict and also meet their interests, human beings decided to formulate their own criteria. One of the most important areas of human interaction is international relations which include relations between the states, foreign groups, organizations and even individuals from different countries. These relationships can be protected on the basis of reasonable criteria.
Since people are always in search of the most productive schools in different areas such as international relations, so many schools of thought have always claimed superiority over other schools. Between religions, sects and schools of the world, Islam’s concept, as a comprehensive school of human relations in the international arena, is based on moral and religious laws.
Turning to the above-mentioned comments, this study by applying descriptive - analytic method and also library sources tries to investigate this question that “what moral approach does Islam apply in international relations?”
The author believes that among normative and valuable theories, Islam considers do’s and don’ts of international relationships and it describes and prescribes international relations based on moral values. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • : moral values
  • international relations and Islam
  • قرآن کریم.
  • آقا بخشی، علی. (1366) فرهنگ علوم سیاسی، تهران: نشر بهرنگ.
  • ابوعید، عارف خلیل. (1391) روابط بین‌الملل و فقه اسلامی، ترجمه سیدعدنان محقق، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
  • امام علی ابن ابیطالب(ع). (1370) نهج‌البلاغه، ترجمه سید جعفرشهیدی، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
  • جمعی از نویسندگان. (1392) اسلام و حقوق بین‌الملل بشر دوستانه، تهران: نشر میزان.
  • جوادی آملی، عبدالله. (1388) روابط بین‌المللی در اسلام، قم: نشر اسراء.
  • الحرالعاملی، محمدبن حسن. (1408ه.ق) وسائل‌الشیعه، بیروت: دارالاحیاءالتراث العربى.
  • حمیدالله، محمد.(1380) سلوک بین‌المللی دولت اسلامی، ترجمه سید مصطفی محقق داماد، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
  • خمینی، روح‌الله. (1385) صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام.
  • دهشیری، محمدرضا. (1380) اصول و مبانی دیپلماسی اسلامی، در مجموعه آثار کنگره امام خمینی و اندیشه حکومت اسلامی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • دهقانی‌فیروزآبادی، سیدجلال. (21/8/1388) «اخلاق و نظریه‌پردازی در روابط بین‌الملل»، سخنرانی در همایش علمی اخلاق و روابط بین‌الملل، خبرگزاری مهر.
  • دورژه، موریس.(1358) جامعه‌شناسی سیاسی، ترجمه ابوالفضل قاضی، تهران: نشر جاویدان.
  • ذاکریان، مهدی. (1390) اخلاق و روابط بین‌الملل، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
  • سجادی، عبدالقیوم. (1383) دیپلماسی و رفتار سیاسی اسلامی، قم: بوستان کتاب.
  • طباطبایى، محمدحسین. (1414) المیزان، قم: انتشارات جامعه‏ مدرسین.
  • عظیمی شوشتری، عباسعلی.(1386) حقوق بین‌الملل اسلام، تهران: نشر دادگستر.
  • علوی، سیدمحمود.(1386) مبانی فقهی روابط بین‌المللی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  • کیانی، نیما. (1388) اخلاق سیاسی، تهران: دفتر برنامه‌ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم.
  • مکارم شیرازی، ناصر.(1374) پیام قرآن، قم: مدرسه امام علی بن ابیطالب.
  • ---------.(1369) تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • المنقری، نصربن مزاحم. (1370) پیکار صفین، ترجمه پرویز اتابکی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  • مونتسکیو، شارل. (1362) روح القوانین، ترجمه علی اکبر مهتدی، تهران: امیرکبیر.