وحدت‌گرایی و کثرت‌گرایی در سیاست اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای علوم سیاسی، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، قم ،ایران

چکیده

وحدت و کثرت یکی از مسائل مهم در تاریخ اندیشه سیاسی است که گرایش به هریک از آنها می‌تواند در همه عرصه‌های سیاسی را تأثیرگذار باشد. در طول تاریخ، دیدگاه مختلفی در مواجهه با این دو مسئله بیان شده است. جایگاه سیاست اسلامی پس از انقلاب اسلامی در تأثیرگذاری بر تحولات فکری ـ سیاسی دوره معاصر ما را بر آن داشت تا این مسئله و پیامدهای آن را بررسی نماییم؛ با هدف که راهنمای نظری مناسبی برای پیشبرد عمل سیاسی ارائه شود. برای رسیدن به هدف ، پاسخ به سئوال از مناسبات وحدت­گرایی و کثرت­گرایی اهمیت پیدا می‌کند.در سیاست اسلامی بر ضرورت توأمان وحدت و کثرت در زندگی سیاسی تأکید می‌شود که مبتنی بر مبانی خاصی است. براین‌اساس، با فطری دانستن وحدت و طبیعی دانستن کثرت، ارائه راهکارهایی برای تحقق وحدت و کثرت در جامعه سیاسی ضروری قلمداد می‌شود که با بکارگیری آنها می‌توان شرایط لازم را برای تحقق وحدت­گرایی و کثرت­گرایی اعتدالی  یا همان وحدت در عین کثرت مهیا ساخت. پیروی از دین توحیدی، ولایت‌مداری، حق‌محوری ازجمله راهکارهایی هستند که می‌توانند در نهایت وحدت مورد نظر در جامعه سیاسی را محقق سازند. در فرایند پژوهش از روش تحلیل توصیفی و تحلیل تفسیری استفاده شده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Monism and Pluralism in Islamic Politics

نویسنده [English]

  • mahdi ghorbahni
Ph.D. Political Science, Imam Khomeini Research Institute, Qom, Iran
چکیده [English]

Unity and plurality have always been rendered as important issues in the history of political ideology, tendency to either one can affect all political fields. In the course of history, various viewpoints have been presented on confrontation between the two key issues. The status of Islamic politics in post-Revolution Iran and its impact on intellectual and political developments in the contemporary world, motivated the author of these lines to study this issue and its consequences in the hope of creating an appropriate theoretical guideline for the progress of the political act. To realize this goal, there should be first found appropriate answers to the quality of relations between monism and pluralism. Islamic politics has placed emphasis on dual necessity of unity and plurality in political life based on certain fundamentals. On this basis, considering unity as a quiddity and plurality as a natural phenomenon, we must present strategies for realization of unity and plurality in the political community. Applying this strategy will pave the way for preparation of required conditions for realization of moderate monism and pluralism, i.e. unity in plurality. Belief in monotheism, belief in the Guardianship of the Islamic jurist, and rights-centrism are among the approaches that can ultimately realize the expected unity in political society. The methodology in this paper is based on an analytical-descriptive and analytical-interpretive method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Monism
  • pluralism
  • Islamic politics
  • fitrat (inherent nature of man)
  • nature
1. بال، آلن ر، ب.گای پیترز، 1384، سیاست و حکومت جدید، ترجمه عبدالرحمن عالم، تهران: قومس.
2. بیرو، آلن، 1375، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران: کیهان.
3. پایک، جان، 1391، فرهنگ اصطلاحات فلسفه سیاسی، ترجمه سیدمحمدعلی تقوی و محمدجواد رنجکش، تهران: نشر مرکز.
4. جعفری، محمدتقی، 1373، تکاپوی اندیشه‌ها، تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
5. جعفری، محمدتقی، 1388، هنر و زیبایی از دیدگاه اسلام، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
6. جوادی آملی، عبدالله، 1376، پیرامون وحی و رهبری، قم: الزهرا.
7. جوادی آملی، عبدالله، 1381، ادب فنای مقربان، قم: اسراء.
8. جوادی آملی، عبدالله، 1382، حیات حقیقی انسان در قرآن، قم: اسراء.
9. جوادی آملی، عبدالله، 1383، سرچشمه اندیشه، قم: اسراء.
10. جوادی آملی، عبدالله، 1385،تسنیم، قم: اسراء.
11. جوادی آملی، عبدالله، 1386، وحدت جوامع در نهج‌البلاغه، قم: اسراء.
12. جوادی آملی، عبدالله، 1388الف، روابط بین‌الملل در اسلام، قم: اسراء.
13. جوادی آملی، عبدالله، 1388ب، جامعه در قرآن، قم: اسراء.
14. جوادی آملی، عبدالله، 1388پ، حق و تکلیف در اسلام، قم: اسراء.
15. جوادی آملی، عبدالله، 1389ب، ولایت‌فقیه: ولایت فقاهت و رهبری، قم: اسراء.
16. جوادی آملی، عبدالله، 1392، شمیم ولایت، قم: اسراء.
17. خامنه‌ای، علی، بیانات، نرم‌افزار حدیث ولایت، قم: مؤسسه نور.
18. خمینی، روح‌الله، 1378، صحیفه امام، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
19. شهرزوری، شمس‌الدین، 1385، رسائل الشجرة الالهیة فی علوم الحقائق الربانیة، تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
20. شیرازی، صدرالدین، 1361، تفسیر القرآن الکریم، تصحیح محمد خواجوی، قم: بیدار.
21. طباطبایی، محمدحسین، 1389، روابط اجتماعی در اسلام، قم: بوستان کتاب.
22. طباطبایی، محمدحسین، 1416، نهایة الحکمة، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
23. طباطبایی، محمدحسین، بی‌تا، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة فی قم المقدسة.
24. کللی، قیصر، 1388، فرهنگ فلسفی و فلسفه سیاسی: تهران، نشر پایان.
25. مصباح یزدی، محمدتقی، 1381، دین و آزادی، قم: مرکز و مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه.
26. مصباح یزدی، محمدتقی، 1382، کاوش‌ها و چالش‌ها، قم: مؤسسه آمورشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
27. مصباح یزدی، محمدتقی، 1383، در پرتو ولایت، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
28. مصباح یزدی، محمدتقی، 1384، حقوق و سیاست در قرآن، قم: مؤسسه امام خمینی،.
29. مصباح یزدی، محمدتقی، 1387، تهاجم فرهنگی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره ).
30. مصباح یزدی، محمدتقی، 1388الف، اخلاق در قرآن، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره ).
31. مصباح یزدی، محمدتقی، 1388ب، پیش‌نیازهای مدیریت اسلامی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
32. مصباح یزدی، محمدتقی، 1388ت، نظریه سیاسی اسلام، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
33. مصباح یزدی، محمدتقی، 1388ث، بهترین‌ها و بدترین‌ها از دیدگاه نهج‌البلاغه، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
34. مصباح یزدی، محمدتقی، 1388ج، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، قم، مؤسسه آمورشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
35. مصباح یزدی، محمدتقی، 1389، جامی از زلال کوثر، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
36. مصباح یزدی، محمدتقی، 1390، جامعه و تاریخ از نگاه قرآن، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
37. مصباح یزدی، محمدتقی، 1391، طوفان فتنه و کشتی بصیرت، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
38. مطهری، مرتضی، 1389، آینده انقلاب اسلامی، قم: صدرا.
39. مطهری، مرتضی، 1381، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران: صدرا.
40. مک‌لنن، گرگور، ‎۱۳۸۵، پلورالیسم، ترجمه جهانگیر معینی علمداری، تهران: آشیان.
41. هیوود، آندرو،۱۳۹۱، مفاهیم کلیدی در علم سیاست، ترجمه حسن سعید کلاهی، عباس کاردان، تهران: علمی و فرهنگی.
42. یزدی، حسین، 1379،  آزادی از نگاه استاد مطهری، تهران: صدرا.
 
43. Satyendra, Kush, 2003, Encyclopaedic Dictionary of Political Science, New Delhi, Sarup & Sons.
44. Tower Sargent, Lyman, Contemporary Political Ideologies: A Comparative Analysis, Belmont, CA: Thomson Learning, Wadsworth, 2003.