نسبت‌سنجی رهبری و واقعیت سیاسی در نظام معرفتی اندیشه امام خمینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران ، ایران

2 استادیارعلوم سیاسی دانشگاه لرستان ، ایران

3 دانشجوی دوره دکتری اندیشه سیاسی در پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی تهران ، ایران

چکیده

 تحولات سیاسی مستقیماً زیر تأثیر چارچوب­‌‌های معرفتی کنشگران در روند تجربیات و زندگی واقعی در جامعه و سیاست هستند. رهبری را می­توان مهم‌‌ترین کنشگر در پویش تحولات سیاسی دانست. اهمیت رهبری در صورت تقبل هم‌زمان شأن رهبری سیاست و نظریه­پرداز سیاسی مسجل می­شود. امام خمینی این دو شأن هم‌زمان را داشت. قالب­‌‌های معرفتی و روند رهبری سیاسیِ ایشان این امر را پیش­رو می­گذارد که هم واقعیت برای تطابق با الگوی معرفتی ایشان تغییر کرد و هم بخش­هایی از الگویی معرفتی و رهبری با واقعیت­‌‌های سیاسی معاصر تطابق یافته­اند. به همین دلیل به مشروعیتِ مشارکت مردم در سیاست و برسازی مردم­سالاری دینی رأی داده­اند. این وضعیت سبب تغییرِ نظام معرفتیِ ایشان و بدنه نیرو‌‌های سیاسی، ساختارسازی و تغییر نهادی در سیاست، تقسیم سیاسی معرفت و نوعی تنوع و تفاوت در آگاهی سیاسی شده است. در این چارچوب، مسئله محوری این پژوهش به نسبت رهبری و واقعیت سیاسی در نظامِ معرفتیِ امام خمینی مربوط می­شود. پرسش اصلی ما این است که چگونه نظام معرفتی اندیشه امام خمینی به رهبری ایشان و روند تحولات عینی سیاسی ایران و واقعیت آن شکل و جهت می­داده است. عمده­‌ترین پاسخ ما نیز این است که نظام معرفتی معطوف به سیاست در تعامل با فرایند عملی و واقعیِ استقرار جمهوری اسلامی، با کمک به تشکیل ساختار‌‌های نهادی جدید، تقسیم و ساختار سیاسیِ تقسیم معرفت به ذخایر معرفتی نظام سیاسی و نخبگان انقلابی جمهوری اسلامی شکل داده و از این طریق روند تحولات عینی را شکل می­داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Relationship between Leadership and Political Reality in Imam Khomeini's Epistemology

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammad Ghobab Nazarene 1
  • mehdi shahin 2
  • Mohammad Ali nazaey 3
1 PhD Student, Allameh Tabataba'i University, Email address Thran,Iran
2 Assistant Professor of Political Science, University of Lorestan, Iran
3 PhD Student, Department of Political Thought, Imam Khomeini and Islamic Revolution Research Institute
چکیده [English]

 
Political developments are directly affected by the epistemological frameworks of actors in the process of experiences and real life in the society and politics. Leadership is the key actor in the dynamism of political developments. The importance of leadership becomes evident when the leader enjoys the status of a political leader and a theoretician at the same time, something that Imam Khomeini did enjoy. The epistemological frameworks and the political leadership of Imam Khomeini indicate that the reality changed to become compatible with his epistemological model and some parts of his epistemological-leadership model became compatible with the contemporary political realities. That is why he supported the idea of public participation in politics and construction of a religious democracy. This reality led to a change in Imam Khomeini's epistemological system, construction of structures, changing the institutions in politics, political sharing of episteme and a kind of diversity and difference in political awareness. The research is centered on the relation of leadership and political reality in Imam Khomeini's epistemology. The main question of the research is: How Imam Khomeini’s epistemology of political thought shaped his leadership and led the trend of Iran's political realities on the ground? The findings of the paper indicate that Imam Khomeini’s politics-oriented epistemological system in interaction with the practical process for the establishment of the Islamic Republic through helping the establishment of new institutional structures and political structure of sharing episteme has shaped the epistemological sources of political system and revolutionary elites of the Islamic Republic and thus shaped the trend of the course of developments.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political knowledge
  • political leadership
  • religious democracy
  • political reality
  • Islamic government
  • rule of jurisprudent (velayat-e faqih)
-         اکبری (بهار و تابستان 1382)، فصلنامه نقد و نظر، سال هشتم، شماره 29 و 30.
-         امام جمعه­زاده، سید جواد و راضیه مهرابی کوشکی (پاییز1394)، الگوی اعتماد سیاسی با تأکید بر دیدگاه امام خمینی، با استفاده از تئوری زمین‌‌های (GT)، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال دوازدهم، شماره 42.
-         برگر، پیتر و توماس لوکمان (بهار1387)، ساخت اجتماع واقعیت، ترجمه فریبرز مجیدی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
-         بشیریه، حسین (1386)، جامعه­شناسی سیاسی، تهران، نشر نی، چاپ چهاردهم.
-         تاجیک، محمدرضا و فرهاد درویشی (پاییز 1383)، آرمان‌های انقلاب اسلامی در عصر جهانی‌شدن، چالش­ها و واکنش­ها"، مجله جامعه­شناسی ایران، سال پنجم، شماره سوم.
-         حقیقت، سید صادق (پاییز1387)، روش­شناسی علوم سیاسی، قم، انتشارات دانشگاه مفید، چاپ دوم.
-         ___________ (بهار 1389)، مبانی اندیشه سیاسی در اسلام، تهران، نشر سمت، چاپ دوم.
-         خراسانی، رضا (پاییز1388)، چیستی الزام سیاسی در فلسفه سیاسی اسلام؛ فصلنامه علوم سیاسی، شماره 47، سال دوازدهم.
-         زاگزبسکی، لیندا (1391)، معرفت­شناسی، ترجمه­ی کاوه بهبهانی، تهران، نشر نی.
-         زمانی، محسن (391)، آشنایی با معرفت­شناسی، تهران، انتشارات هرمس.
-         شاهین، مهدی و محمد وهاب نازاریان (1395)، اندیشه سیاسی امام خمینی و تحول تئوکراتیک در نظم سیاسی جامعه مدنی، تهران، مرکز الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، مجموعه مقالات پنجمین سمینار ملی الگوی پیشرفت.
-         عنایت، حمید (1380)، اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، تهران، انتشارات خوارزمی، چاپ چهارم.
-         فراتی، عبدالوهاب (1390)، روحانیت و سیاست؛ مسائل و پیامدها، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
-         فوزی، یحیی و محمود رضا صنم­زاده (زمستان1391)، تمدن اسلامی از دیدگاه امام خمینی، فصلنامه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، سال سوم، شمار9.
-         کاف، ای. سی، شاروک، دبلیو. دبلیو و دی. دبلیو فرانسیس (1388)، چشم­اندازهایی در جامعه­شناسی، ترجمه بهزاد احمدی و امید قادرزاده، تهران، نشر کویر.
-         ملکیان، مصطفی (تابستان1380)، درس­گفتار‌‌های معرفت­شناسی، ویرایش عباس خسروی فارسانی، تهران، کتابخانه دانشگاه امام صادق.
-         موسوی خمینی، روح­الله، کتاب البیع، مطیعه مهر، قم، بی­تا.
-         ــــــــــــ (1372)، صحیفه نور، جلد دوم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-         ــــــــــــ (1375)، ولایت‌فقیه، تهران، نشر امیرکبیر.
-         ــــــــــــ (1361)، صحیفه نور، جلد اول، تهران، مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
-         ــــــــــــ (1361)، صحیفه نور، جلد چهارم، تهران، مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
-         ــــــــــــ (1361)، صحیفه نور، جلد سوم، تهران، مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
-         ــــــــــــ (1361)، صحیفه نور، جلد بیستم، تهران، مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
-         ــــــــــــ (1361)، صحیفه نور، جلد هجدهم، تهران، مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
-         ــــــــــــ (1361)، صحیفه نور، جلد نوزدهم، تهران، مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
-         ________ ( 1361)، صحیفه نور، جلد یستم, تهران، مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
-         ________ (1370)، صحیفه نور، جلد بیست و دوم، تهران، وزارت ارشاد و سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
-         ــــــــــــــــ (1372)، جهاد اکبر، تهران، مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی.
-         _________ (1378) صحیفه امام، جلد دوازدهم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-         _________ (1378)، صحیفه امام, جلد پانزدهم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-         _________، کشف­الاسرار، بی­تا، بی­جا.
-         _________ (1386)، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ چهارم.
-         میراحمدی، منصور (1388)، نظریه مردم­سالاری دینی، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
-         نامدار، مظفر (1376)، مبانی مکتب­ها و جنبش­‌‌های سیاسی شیعه در صد سال اخیر، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-         واعظی، احمد (1388)، ابعاد معرفت­شناختی فلسفه سیاسی اسلام، فصلنامه علوم سیاسی، شماره48.