انقلاب اسلامی و دیپلماسی فرهنگی: از نظریه تا عمل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه گیلان

چکیده

دیپلماسی فرهنگی در ارتباط با ایجاد ذهنیت مناسب در مخاطبان فرهنگی است، اگر بخواهیم که یک دیپلماسی فرهنگی مؤثری داشته باشیم باید که تلاش کنیم اول خودمان را خوب بشناسیم و موفق شویم که ذهنیت مناسبی را در مخاطبان دیپلماسی فرهنگی ایجاد کنیم، اما اگر این ذهنیت، خدشه‌دار باشد قطعاً ارتقای دیپلماسی فرهنگی بسیار مشکل و پر چالش خواهد بود. استفاده از فرهنگ و به خدمت گرفتن ابزارهای فرهنگی در دیپلماسی در مقایسه با ابزارها و اهرم‌های رایج دیگر در روابط بین‌الملل دارای مزایایی است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از مواجه‌شدن با مقاومت کمتر در جوامع و کشورهای مقصد، عاری بودن دیپلماسی فرهنگی از لحنی خصمانه در کنار جذابیت، حضور جدی‌تر بازیگران غیررسمی، نهادهای مدنی و اشخاص حقیقی و حقوقی غیردولتی. دیپلماسی فرهنگی بیشتر به دنبال کشف، تعریف و ترویج ارزش‌ها و منافع مشترک و جهان‌شمول و سپس، تأمین منافع ملی در چارچوب این ارزش‌ها و منافع مشترک است. دیپلماسی فرهنگی می‌تواند خلاقانه‌تر، انعطاف‌پذیرتر و حتی فرصت‌طلبانه‌تر از دیپلماسی کلاسیک و سنتی در بسیاری از حوزه‌ها طراحی و اجرا گردد. در این‌باره می‌توان گفت دیپلماسی فرهنگی با سهولت بیشتری در همه لایه‌های جامعه رسوخ می‌کند و کمک می‌کند تا نوعی اعتمادسازی در میان مردم و دیگر کشورها ایجاد نماید و در این صورت قدرت آفرین نیز خواهد بود؛ اما همه این‌ها زمانی متحقق می‌شود که کشور صادرکننده فرهنگ خود از پیش‌نیازهای اولیه و لازم در توانایی‌های درونی کشور خود برخوردار باشد مقاله حاضر ضمن معناسازی دیپلماسی فرهنگی، درصدد است تا به شاخصه‌های دیپلماسی فرهنگی ایران بپردازد. جمهوری اسلامی ایران توانایی‌های زیادی در این خصوص دارد که به‌شرط توانمندی‌های درونی و استفاده بهینه از مؤلفه‌های فرهنگی می‌تواند به ارتقای پارامترهای قدرت نرم در دیپلماسی ایرانی و نهایتاً منافع ملی کمک کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Islamic Revolution and Cultural Diplomacy: From Theory to Practice

نویسنده [English]

  • Reza Simbar
Professor, Department of Political Science and International Relations, University of Guilan
چکیده [English]

Cultural diplomacy deals with creating an appropriate mentality in cultural addressees. To create an effective cultural diplomacy, we must first try to realize ourselves and manage to create an appropriate mentality in cultural diplomacy addressees. However, if this mentality is marred, promotion of cultural diplomacy will be definitely very difficult and challenging. Applying culture and utilizing cultural tools in diplomacy have certain advantages in comparison with the common tools and leverages in international relations. To that end, some of the most important advantages may be listed as minimum resistance in target communities and nations, lack of hostile tone in cultural diplomacy and instead manifesting attraction, serious involvement of unofficial players, non-governmental organizations as well as real and legal entities. Cultural diplomacy chiefly pursues exploration, explanation, and promotion of values, joint and universal interests, and then, meeting national interests within the framework of these values and joint interests. Cultural diplomacy can be designed and implemented in many fields more active, more flexible and even more opportunistic than traditional and classic diplomacy. In this connection, we can say cultural diplomacy infiltrates more easily in the social layers to help confidence-building among people and other countries. In this sense, it generates soft power. But these will be realized only when the country exporting culture is itself primarily endowed with required preconditions and possesses certain capacities in domestic level. This paper is an attempt to explain cultural diplomacy and analyze the indicators of Iranian cultural diplomacy. The Islamic Republic of Iran possesses very valuable capacities and capabilities in this connection, but it needs domestic capability and optimal use of cultural components to promote soft power parameters in Iranian diplomacy and finally boost national interests.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cultural diplomacy
  • identifying self
  • Islamic Republic of Iran
  • indicators of cultural diplomacy
  • cultural structures
  • اخباری، محمد و محمدهادی مؤذن جامی (1389). «الگوی شبکه‌ای ترسیم نقشه فرهنگی مبتنی بر ارتقاء موقعیت ژئوکالچر». فصلنامه ژئوپلیتیک، سال ششم، شماره 2: 56- 31.
  • استرومرگالی، جنیفر و کاتلین هال جمیسون (1387). دگرگونی رهبری سیاسی. ترجمه بابک دُربیکی، از کتاب رسانه‌های جدید و سیاست به کوشش بری آکسفورد و ریچارد هاگینز، چاپ اول، تهران: نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  • اسفیدواجانی، سیدمهدی (1372). «آداب‌ورسوم نوروزی در میان تاجیکان آسیای مرکزی». فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 2: 19-1.
  • اسمیت، فیلیپ (1391). درآمدی بر نظریه فرهنگی. ترجمه حسن پویان، چاپ سوم، تهران: نشر پژوهش‌های فرهنگی.
  • افضلی، رسول و وحید کیانی (1389). «آسیب‌شناسی روش مطالعات جغرافیای سیاسی در ایران». فصلنامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، دوره جدید، شماره 24: 119-100.
  • امیری، ابوالفضل (1389). تهدید نرم. چاپ هفتم، تهران: نشر پگاه.
  • ایزدی، جهانبخش (1389). دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران (سیاست خارجی، انرژی هسته‌ای). چاپ اول، تهران: نشر ابرار معاصر.
  • بل، دیوید (1390). نظریه‌پردازان فرهنگ سایبری. ترجمه مهدی شفیعیان، چاپ اول، تهران: نشر دانشگاه امام صادق(ع) .
  • بیات، فرهاد (1389). مناسبات و اسناد فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. جلد اول و دوم، چاپ اول، تهران: نشر وزارت امور خارجه
  • بیکی، مهدی (1389). قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران. چاپ سوم، تهران: نشر دانشگاه امام صادق(ع).
  • بیلیس، جان و استیو اسمیت (1383). جهانی‌شدن سیاست: روابط بین‌الملل در عصر نوین. ترجمه ابوالقاسم راه‌چمنی و دیگران، جلد دوم، چاپ اول، تهران: نشر ابرار معاصر.
  • جک، پلینو و روی آلتون (1389). فرهنگ روابط بین‌الملل. ترجمه حسن پَستا، چاپ چهارم، تهران: نشر فرهنگ معاصر.
  • حافظ‌‌نیا، محمدرضا (1381)، جغرافیای سیاسی ایران. چاپ اول، تهران
  • حافظ‌‌نیا، محمدرضا (1385). اصول و مفاهیم ژئوپلتیک. چاپ اول، مشهد: نشر پاپلی.
  • حقیقی، رضا (1386). فرهنگ و دیپلماسی. چاپ اول، تهران: نشر المهدی.
  • حیدری، غلامحسین (1387). نظام ژئوکالچر جهانی قرن بیست و یکم و جایگاه ایران. از مجموعه کتاب محیط امنیتی پیرامون جمهوری اسلامی ایران، گردآوری داود غرایاق زندی، چاپ اول، تهران: نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی: 182- 145.
  • خرازی محمدوندی آذر، زهرا (1388). «تأثیر دیپلماسی فرهنگی بر منافع ملی کشورها». مجله مدیریت فرهنگی، سال پنجم، شماره 6: 122- 107.
  • دامن‌پاک جامی، مرتضی (1388). دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی. چاپ اول، تهران: نشر وزارت امور خارجه.
  • دهشیری، محمدرضا (1393)، دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. چاپ اول، تهران: نشر علمی و فرهنگی کتیبه.
  • دوئرتی، جیمز و رابرت فالتزگراف (1393). نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل. ترجمه وحید بزرگی و علیرضا طیب، چاپ هفتم، تهران: نشر قومس.
  • سیمبر، رضا (1385). «ژئوپلتیک مذهب در نظام بین‌الملل: راهبردها و تحولات». فصلنامه علمی پژوهشی ژئوپلتیک، شماره 3 و 4: 118- 98.
  • سیمبر، رضا و ارسلان قربانی‌شیخ‌نشین (1387). روابط بین‌الملل و دیپلماسی صلح در نظام متحول جهانی. چاپ اول، تهران: نشر سمت.
  • صالحی‌امیری، سیدرضا و سعید محمدی (1392). دیپلماسی فرهنگی. چاپ دوم، تهران: نشر ققنوس.
  • ظریف، محمدجواد و سیدمحمدکاظم سجادپور (1393). دیپلماسی چندجانبه: پویایی مفهومی و کارکردی سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی. چاپ دوم، تهران: نشر وزارت امور خارجه.
  • عباسیان، علی‌اکبر (1387). فرهنگ سیاسی در امثال‌وحکم فارسی. چاپ اول، تهران: نشر اختران.
  • فیاض، ابراهیم (1386). «چارچوب تئوریک دیپلماسی فرهنگی». هفته‌نامه پگاه حوزه، شماره 207: 2.
  • قشقاوی، حسن (1389). دیپلماسی عمومی. چاپ اول، تهران: نشر وزارت امور خارجه.
  • گلشن‌پژوه، محمودرضا (1387). جمهوری اسلامی و قدرت نرم. چاپ اول، تهران: نشر معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی.
  • گل‌محمدی، احمد (1389). جهانی‌شدن، فرهنگ، هویت. چاپ چهارم، تهران: نشر نی.
  • مجاور شیخان، محمد (1391). نقش فرهنگ در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. پایان‌نامه ارشد رشته روابط بین‌الملل دانشگاه گیلان، استاد راهنما دکتر امیر نیاکویی و استاد مشاور دکتر احمد جانسیز، گروه علوم سیاسی دانشگاه گیلان، رشت.
  • مجتهدزاده، پیروز (1386). دموکراسی و هویت ایرانی. چاپ اول، تهران: نشر کویر.
  • محمدی، مسعود (1389). ارزیابی و تحلیل عملیات رسانه‌ای غرب علیه جمهوری اسلامی ایران. جلد سوم با مروری بر رادیو فردا، چاپ اول، تهران: نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • مصلّی نژاد، عباس (1388). فرهنگ سیاسی ایران. چاپ سوم، تهران: نشر فرهنگ صبا.
  • مظفری، مهدی (1392). جهانی‌شدن و تمدن‌ها، از مجموعه کتاب فرهنگ و جهانی‌شدن. گردآوری مرکز ملی مطالعات جهانی‌شدن، ترجمه گودرز میرانی و کوروش بختیاری، چاپ اول: 191- 156، تهران: نشر مرکز ملی جهانی‌شدن.
  • نای، جوزف اس (1389). قدرت نرم، ابزارهای موفقیت در سیاست بین‌الملل. ترجمه محسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، چاپ چهارم، تهران: نشر دانشگاه امام صادق(ع).
  • نقیب‌زاده، احمد (1388). تأثیر فرهنگ ملی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. چاپ دوم، تهران: نشر وزارت امور خارجه.
  • هاشمی، سیدحمید (1390). جنگ نرم، نبرد در دنیای معاصر. چاپ اول، تهران: نشر وزارت علوم.
  • والرشاین، ایمانوئل (1377). سیاست و فرهنگ در نظام متحول جهانی (ژئوپلیتیک و ژئوکالچر). ترجمه پیروز ایزدی، چاپ اول، تهران: نشر نی.
  • وایت، برایان (1383). «دیپلماسی، جهانی‌شدن سیاست: روابط بین‌الملل در عصر نوین (مجموعه مقالات)»، گردآوری استیو اسمیت و جان بلیس، ترجمه ابوالقاسم راه چمنی و دیگران، چاپ اول، تهران: نشر ابرار معاصر: 743- 713. 
  • Chckel, Jeffy (1998). " the constructive turn in international Relations theory ". word politics, no 50: 324-348.
  • Cumming, Milton C (2003). Cultural Diplomacy and United State Government; A survey. Washington DC: Center for Arts and Culture, available at: www. Culturalpolicy.org.
  • Dalone, Gifford (1988). "Political Advocacy and cultural communication: organizing the Nation's public Diplomacy". university press of America.
  • Leonard mark and stead Catherine (2002). public Diplomacy. foreign policy center, London.
  • Mc Clellan, M (2004). "public Diplomacy in the content of traditional Diplomacy". presented 14 October in Vienna Diplomatic Academy, Accessible at http://www.publicdiplomacy. org/45htm.
  • Tuathail, G and s. Dalby (1998). "post Modern Geopolitics? The Modern Geopolitical Imagination and Beyond". London.