نسبت سنجی تکفیر و خشونت در گفتمان اسلام سیاسی امام خمینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشکده اقتصاد دانشگاه بو علی سینا همدان

چکیده

خشونت گروه‌های تکفیری، در سال‌های اخیر، کشورهای جهان را درگیر خودکرده است. غیرمسلمان و مسلمانان اعم از شیعه و سنی از قربانیان خشونت گروه‌های تکفیری بوده‌اند. در مقابل، واکنش شیعیان در برابر اقدامات وحشیانه این گروه‌ها از حد «دفاع مشروع» فراتر نرفته و منجر به مقابله‌به‌مثل نشده است‌که به نظر می­رسد یکی از دلایل آن، مبانی فکری علمای شیعه است. ازاین‌رو، نوع نگاه امام خمینی، به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین علمای شیعه از یک‌سو و ارائه‌دهنده اســلام سیاسی متفاوت از نحله‌های دیگر-به پدیده ترور و خشونت اهمیتی مضاعف دارد، پرسش این مقاله این است تکفیر و اعمال خشونت علیه دیگران با گفتمان اسلام سیاسی امام خمینی چه نسبتی دارد؟ گمان براین است‌که در گفتمان سیاسی و عملی امام خمینی، تکفیر و خشونت ابزاری برای رسیدن به اهداف، نیست...روش پژوهش در این نوشتار، توصیفى- تحلیلى است‌که از طریق بررسی اسناد و مدارک به‌صورت کتابخانه­ای انجام می­گیرد. مهم‌ترین یافته مقاله این است‌که امام به‌عنوان یکی از علمای بزرگ تاریخ شیعه بر اساس مبانی فلسفی خود تکفیر خشونت و ترور را در زندگی سیاسی رد می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of Takfir and Violence in the Political Discourse of Imam Khomeini

نویسنده [English]

  • Hassan Rahimi(Roushan)
Assistant Professor of Political Science Department Faculty of Economics. Bu Ali Sina University Hamedan.
چکیده [English]

The violence of Takfiri groups in recent years has involved countries all around the world. Non-Muslims and Muslims, both Shi'a and Sunnis, have been victims of the violence of Takfiri groups. By contrast, the Shiites response to the brutal acts of these groups has not exceeded the "legitimate defense" level and has not led to any retaliation, which Shiite scholars' intellectual beliefs seems to be one of the reasons behind it. Therefore, the kind of view of Imam Khomeini, as one of the most prominent Shiite scholars on the one hand and the provider of the political Islam differently than the other denominations, has stressed the importance  of the phenomenon of assassination and violence. The question of this article is that to what extent takfir and acts of violence against others are related to the political discourse of Imam Khomeini? According to the political and practical discourse of Imam Khomeini, it is believed that takhfir and violence are not the means to achieve the goals ... In this paper, the descriptive-analytic method was used which was carried out by a review of documents though the library research method. The most important finding of the article is that Imam, as one of the great scholars of Shiite history, rejects employing takfir, violence and assassination in the political life based on his philosophical foundations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Khomeini
  • Takfir
  • Violence
  • Politics
  • Political Islam
  • آشوری، داریوش. (1373)، دانشنامه سیاسی، تهران: مروارید.
  • آقا بخشی، علی‌اکبر. (1379)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: چاپار.
  • انواری، محی‌الدین. (مصاحبه با رسول جعفریان)، قبل دسترسی در http://www.jamaran.ir
  • آرنت، هانا. (۱۳۵۹)، خشونت ترجمه عزت‌الله فولادوند، چاپ اول، تهران، انتشارات خوارزمی.
  • انصاری، مهدی؛ محمد، درودیان؛ هادی، نخعی. (1388)، خرمشهر در جنگ طولانی، چاپ سوم، تهران: مرکز اسناد دفاع مقدس.
  • بهروز لک، غلامرضا. (1386)، اسلام سیاسی و اسلام‌گرایی معاصر، پگاه حوزه، شماره‌ی 209.
  • گر،رابرت­تد.(۱۳۷۷)، چرا انسان‌ها شورش می‌کنند؟، ترجمه علی مرشدی راد، چاپ اول، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  • جمشیدی راد، محمدصادق ؛ سید محمدرضا، محمود پناهی. (1391)، مفهوم اسلام سیاسی در انقلاب اسلامی ایران، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال دوم، شماره 5.
  • جمشیدی، محمدحسین. (1388)، اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
  • حسین زاده، محمد.(1385)، پژوهشی تطبیقی در معرفت‌شناسی معاصر، چاپ دوم، قم: موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
  • حسینی زاده، سید محمدعلی. (1386)، اسلام سیاسی در ایران، قم: دانشگاه مفید.
  • خسرو پناه، عبدالحسین ؛رضا، میرزایی. (1389)، چیستی انسان‌شناسی، مجله انسان پژوهی دینی، دوره 7،شماره 24.
  • خمینی (امام)، روح‌الله. (1382)، مناسک حج، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  • خمینی، (امام) روح‌الله. (1361)، صحیفه امام،22 جلد، تهران: مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
  • جمعی از نویسندگان. (1375)، دائره المعارف بزرگ اسلامی، جلد 7، تهران: مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی.
  • دهخدا، علی‌اکبر. (1347)، لغت‌نامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
  • ری‌شهری، محمد. (1386)، خاطره‌ها، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  • بابی، سعید.(1379)، هراس بنیادین: اروپا مداری و ظهور اسلام‌گرایی، ترجمه‌ی غلامرضا جمشیدی‌ها و موسی عنبری، تهران: دانشگاه تهران.
  • شهبازی، عبدالله و دیگران. (۱۳۸۴)، کودتای نوژه، چاپ چهارم، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، قم: بوستان کتاب.
  • شیرازی، صدرالدین. (1360)، اسرار الایات، تصحیح محمد خواجوی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
  • ---------. (1419 ق.)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، ج9 ، بیروت: داراحیا التراث العربی.
  • طبری، محمد. (1362)، تاریخ طبری، ترجمه تابنده، تهران: اساطیر.
  • طلوعی، محمود.(1377)، فرهنگ جامع سیاسی، تهران: نشر علم.
  • عابدی اردکانی، محمد. (1395) "اسلام سیاسی انقلاب اسلامی وجهان عاری از خشونت"،تهران: فصلنامه اندیشه سیاسی در اسلام، شماره 9 .
  • علیزاده،حسین. (1377)، فرهنگ خاص علوم سیاسی، تهران: روزنه.
  • نویمان،فرانتس. (1390)، آزادی، قدرت و قانون، ترجمه: عزت‌الله فولادوند، تهران:خوارزمی.
  • فربد، محمدصادق.(1380)، مبانی انسان‌شناسی، تهران: پشوتن.
  • فرمانیان، مهدی. (1388)، مشکات، تاریخ فرهنگ اسلامی گرایش، فکری سلفیه در جهان، شماره 104.
  • کلینی، محمد بن یعقوب.(1407 ق)، اصول کافی، به تصحیح، علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی ،چاپ چهارم، ج ‏2، تهران، دار الکتب الإسلامیة،
  • لک­زایی، شریف ؛ لک­زایی، رضا. (1395)، "راهکارهای امام خمینی برای ایجاد صلح و جهان عاری از خشونت"، تهران: فصلنامه اندیشه سیاسی در اسلام، شماره نهم.
  • مجلسى، محمد باقر. (‏1404 ق.)، مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول، به تصحیح: هاشم رسولى محلاتى، ج ‏8، چاپ دوم. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  • معلمی، حسن. (1380)، نگاهی به معرفت شناسی در فلسفه غرب، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • معین، محمد.(2380)، فرهنگ معین، تهران: نشر سرایش.
  • مقیمی، غلامحسین. (1388)،"مبادی و مبانی اندیشه سیاسی امام خمینی"، مجله معرفت، سال 18، شماره 138.
  • مورتی، کریشنا. (۱۳۷۸)، فراسوی خشونت، ترجمه محمدجعفر مصفا، چاپ اول، تهران: نشر گفتار.
  • نجفی فیروز جایی، عباس.(1382)،"بنیادهای فکری القاعده و وهابیت"، راهبرد، شماره 27.
  • ناطق نوری،احمد . (1392)، خاطرات، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی