جنگ مقدمه صلح؛‌ تناقض اندیشه و عمل گروه‌های اسلام‌گرایان رادیکال معاصر در تحقق آرمان‌شهر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه مطالعات اجتماعی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی

چکیده

دوگانه صلح و جنگ همواره در سطوح مختلف، مساله نظری و عملی بشر بوده است. در این میان، آموزه‌های دینی و مذهبی نیز توصیه‌هایی برای دو سر این طیف داشته‌­اند. بر این اساس، برخی بر وجوه رحمانی دین و برخی نیز با تقسیم‌بندی‌های دوگانه حق و باطل و خودی و غیرخودی بر استفاده ابزاری از خشونت و جنگ جهت تحقق اهداف اجتماعی و سیاسی خود تاکید کرده‌­اند. در این میان، و در دوران معاصر، اسلام‌گرایان رادیکال خشونت را مقدمه صلح دانسته‌اند. از نظر آنان، آرمان‌شهری که در آن مومنان در آرامش و صلح به شکوفایی و سعادت نائل می‌شوند، با توسل به نابودی هرآنچه که هست، محقق خواهد شد. مقدمه وصول و تحقق این آرمان‌شهر جذاب، خشونت و جنگ می­‌باشد.بنابراین حذف همه عوامل مخل و بن‌بست‌های موجود در مسیر تحقق آرمان‌شهر با استفاده از زور و خشونت از جمله تاکیدات آنها در نظر و عمل بوده است. اما سوال این است که خشونت تا کجا مجاز است؟ توان جامعه و آحاد آن در پیگیری خشونت جهت تحقق صلح تا کجاست؟ چه تضمینی وجود دارد که جنگ و خشونت به هدف تبدیل نشود؟ در کدام مرحله از تاسیس جامعه مطلوب، خشونت فروکش می‌شود؟ خشونت‌های گسترده گروه‌های اسلام‌گرای رادیکالی مانند القاعده و دولت اسلامی – موسوم به داعش - نمونه‌ای از این دست تلاش‌های بشری است که وعده تحقق جامعه مومنان را با ابزار جنگ و ستیز ممکن می‌داند. در این مقاله ضمن بررسی آرای تاثیرگذار در گسترش خشونت از سوی این گروه‌ها، وضعیت تناقض‌آمیز «مقدمه بودن»‌ جنگ برای صلح به بحث گذاشته می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

War, the introduction of peace The Paradox Between thoughts and practices of contemporary Takfiri-Jihadi groups in Realization of Utopia

نویسنده [English]

  • Sayed Abd-al-Amir Nabavi
Professor Assistant in Social Studies Department, Institute of Social and Cultural Studies
چکیده [English]

The twofold of war and peace has always been a practical and theoretical issue for human in different levels. Meanwhile religious teachings had recommendation for both beliefs. Based on this some insisted on Rahmani aspects of religion and
some with dual divisionism such as right or wrong and insider or outsider, insisted on the usage of violence and war in order to reach their social and political goals. In this contemporary world radical Islamists believe in violence as an introduction of peace. In their beliefs the utopia in which Believers can gain happiness and also flourish their talents in peace and prosperity would become reachable based upon the destruction of whatever exist. And the introduction of this attractive utopia is violence and war. Therefore, removing all disruptive elements and dead-ends in the way of the realization of utopia by using violence and force are of their emphasis in their beliefs and practices. But the question is that how much of violence is allowed? How long do people tolerate the use of violence to reach peace? What is the guarantee that violence will not turn into the goal itself? In which stage of this process due to establishment of the ideal society, violence will subside? Harsh violence of the radical Islamists such as al-Qaida and Islamic State are good examples of the groups which want to reach peace using violence and war. In this article the author besides eviewing the influential Ideas in the spread of violence by these groups also review the paradoxical situation of “the introduction of the war” for peace.

کلیدواژه‌ها [English]

  • war
  • Violence
  • Peace
  • Radical Islamists
  • Utopia
  • احمدی، حمید (1377)، «آینده جنبش‌های اسلامی در خاورمیانه؛ طرح یک چارچوب نظری»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره 15-14، تابستان و پاییز.
  • اسماعیلی، حمید‌رضا (1386)، القاعده از پندار تا پدیدار، تهران: موسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور.
  • الغزالى، محمد (1998)، السنه النبویه بین اهل الفقه و اهل الحدیث، القاهره: دارالشروق.
  • الغنوشى، راشد (1421ق)، الحرکة الاسلامیة و مسئلة التغییر، المرکز المغاربى للبحوث و الترجمه، بیروت: الموسسه الاسلامیه.
  • ایسنا، 12/6/1390.
  • بحرانی، مرتضی (1394)، «نوابت در فلسفۀ فارابی و ابن‌باجه»، دوفصلنامه پژوهش سیاست نظری، شماره 18، پاییز و زمستان.
  • بخشی شیخ‌احمد، مهدی (1385)، «جهاد: از ابن‌تیمیه تا بن‌لادن»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 34، تابستان.
  • تافلر، الوین و تافلر، هایدی (1372)، جنگ و ضد جنگ؛ بقا در آستانه قرن بیست و یکم، ترجمه شهیندخت خوارزمی، تهران: نشر سیمرغ.
  • ترون، جولین، (2015)، «رقابت شوم بین القاعده و سازمان خلافت اسلامی»، ترجمه شهباز نخعی، ماهنامه لوموند دیپلماتیک، فوریه.
  • تودن هوفر، یورگن (1394)، ده روز با داعش؛ از درون دولت اسلامی، ترجمه علی عبداللهی و زهرا معین­‌‎الدینی، تهران: کتاب کوله­ پشتی.
  • تیزینی، طیب (بی‌تا)، حول مشکلات الثورة و الثقافة فی العالم الثالث؛ الوطن العربی نموذجاً، دمشق: دار دمشق للطباعة و النشر.
  • جاحظ (1411ق)، رسائل الجاحظ، تحقیق و شرح عبدالسلام محمد هارون، بیروت: دارالجیل، المجلد الاول.
  • خبرآنلاین، 11/4/1394.
  • رجایی، فرهنگ (1381)، اندیشه سیاسی معاصر در جهان عرب، تهران: مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
  • شفقنا، 4/2/1394.
  • صلاح، محمد (1381)، «ناگفته‌های جنبش­‌های رادیکال اسلامی»، قسمت دوم، ترجمه سیدمحمود بجنوردی، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره 29، بهار. ص‌ص 144-143
  • طالبی، محمد (1996)، امة الوسط، تونس: دار سراس للنشر.
  • عطوان، عبدالباری (1391)، سازمان سری القاعده، ترجمه فرزان شهیدی، تهران: موسسه مطالعات اندیشه‌­سازان نور.
  • علیخانی، علی ­اکبر (1384)، «جنبش‌­های اسلامی از نگاه راشد الغنوشی»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره 41، بهار.
  • کپل، ژیل (1379)، «فراز و فرود اسلام سیاسی در مصاحبه با ژیل کپل (گفتگو)،» فصلنامه گفتگو، شماره 29، پاییز.
  • کمبل، جوزف (1377)، قدرت اسطوره، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
  • گر، تد رابرت (1370)، چرا انسان‌ها شورش می‌کنند، ترجمه علی مرشدی‌زاد، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی‌.
  • لاور، رابرت اچ. (1373)، دیدگاه‌­هایی درباره دگرگونی اجتماعی، ترجمه کاووس سید امامی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  • مبلغی، احمد (1394)، «عوامل موثر در پدیده مهاجرت به سوی خشونت و راهکارهای مقابله با آن»، خبرگزاری رسا، 29 شهریور.
  • مودودی، ابوالاعلی (2536)، اسلام و تمدن غرب، ترجمه ابراهیم امینی، تهران: کانون انتشار.
  • المودودی، ابوالاعلی (1389ق)، الجهاد فی سبیل اللّه، بی‏جا: الاتحاد الاسلامی العالمی للمنظمات الطلابیه.
  • مودودی، ابوالاعلی (1377)، خطبه‏‌های نماز جمعه، ترجمه آفتاب اصغر، تهران: احسان.
  • نبوی، سیدعبدالامیر (1384)، «ظهور و دگرگونی جریان‌های اسلام‌گرا: مروری بر رویکردها و نظریات»، دو‌فصلنامه دانش سیاسی، شماره 2، پائیز و زمستان.
  • نبوی، سید­عبدالامیر و نجات، سیدعلی (1393)، «جریان­‌شناسی گروه‌­های نوسلفی سوریه براساس تحلیل گفتمان»، فصلنامه پژوهش­‌های سیاسی جهان اسلام، شماره 13، زمستان.
  • نصری، قدیر (1394)، «خشونت مقدس؛ الگویی برای فهم ماجراهای سوریه»، خبرگزاری مهر، 11 بهمن.
  • هاله، مصطفی (1999)، الاسلام السیاسی فی مصر من حرکه الاصلاح الی الجماعات العنف، قاهره: مرکز المحروسة للبحوث و التدریب و النشر.
  • Ghannouchi, Rachid (1993), “Islam and The West: Realities and Prospects”, Inquiry, Vol. 2, No. 7, March - April.
  • Hafez, Mohammed M. and Wiktorowicz, Quintan (2014), “Violence as Contention in the Egyptian Islamic Movement” in Islamic Activism: A Social Movement Theory Approach, edited by Quintan Wiktorwicz , Bloomingtion: Indiana University Press.
  •   Johannes, Jansen (1989), The Neglected Duty: The Creed of Sadat's Assassins and Islamic Resurgence in the Middle East, New York: Macmillan.
  • Rapoport, David (1998), “Sacred Terror: A Contemporary Example from Islam” In Origins of Terrorism: Psychologies, Ideologies, Theologies, States of Mind, Edited by Walter Reich, Washington,D.C: The Woodraw Wilson Center Press.
  • Rashwan, Diaa (1998), “The Big face Off,” Al-Ahram Weekly, No. 390, 13-19 August, at: http: //weekly.org.eg/1998.
  • SIPRI Yearbook, Armament, Disarmament and International Security, 2005; at: www.sipri.org
  • Takeyh, Ray (2001), “Reality Bites, is lslamism dead?” The Review, July, at: www.aijac,org.au 2001 /267/essay267