جهاد و تکفیر در جهان اسلام؛گذر از فقه الخلافه به فقه المصلحه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه مطالعات آینده نگر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی

چکیده

خشونت مقدس در دنیای معاصر اسلامی و زمینه تحول در صورت‌بندی آن، موضوع این مقاله است. نکته مهم این پژوهش، نشان دادن فرایند تصریح بر جهاد و گذر از آن و روی‌آوری به اندیشه تکفیر،‌ تا نفی تکفیر است. به دیگر سخن، در مواجهه با جهان معاصر تا آنجا که اندیشه این متفکران ناظر به تقابل با دنیای مدرن و مشرک غربی است و خود را در وضعیتی متصور می‌کند که امکان هماوردی برایش ممکن است، جهاد را ترغیب می‌کند؛ اما گویی متناسب با زمان و پذیرش برتری این دیگری نسبت به مسلمانان از سوی این دسته از اندیشمندان، بویژه در عرصه نظامی به جای اندیشه جهاد، اندیشه خشونت مقدس از طریق پرداختن به دشمن داخلی (منافق، مفسد، مرتد، سکولار و ...) جایگزین شده است و با آگاهی از اینکه دنیای غرب از همین اقدام نیز دستمایه می‌سازد و به مقابله با کیان مسلمانان می‌پردازد، این روش نیز به کناری نهاده شده است و همزیستی دستمایه حضور و نمایش «خود» در جهان معاصر شده است. این موضوع به شیوه تحلیل فلسفی و با بررسی دو رویه خشونت مقدس، یعنی جهاد و تکفیر در آرای تنی چند از متفکران معاصر جنبش اخوان‌المسلمین پی گرفته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Jihad and Takfir in Islamic World: From Fiqh-al-Khilafa to Fiqh-al-Maslaha

نویسنده [English]

  • morteza bahrani
استادیار گروه مطالعات آینده نگر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی
چکیده [English]

The topic of this article is the holly violence in the contemporary Islamic world and also its developments in formulation. What is really important in this research is to clarify the parts of Jihad and afterward clarifying the Takfiri beliefs and at last negation of Takfir. In other words the thinkers who have beliefs against modern and western countries and also believe in competing with them urge the Jihad. According to the time and acceptance of superiority of the “other” to  uslims from this group of thinkers, specifically in military fields rather than Jihadi thoughts, the idea of holly violence was replaced by addressing the internal enemy (hypocritical, corrupt, apostate, secular, etc). Also it is important to know that the west is prepared to make use of this idea against Muslims as well. This process has put aside already and now it is the coexistence which let the “self” grow and become clear in today’s world. To analyze this issue the philosophical analysis approach is used by reviewing the two processes of holly violence: Jihad and Takfir gathered from the ideas of some of the great contemporary thinkers of Muslim Brotherhood Group (Ikhwan al muslimin)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jihad
  • Takfir
  • Violence
  • Self and Other
  • Political Thought
  • Brotherhood Group (Ikhwan al muslimin)

مراجع

  • ابن تیمیه.(1379ق.) السیاسة الشرعیة فی اصلاح الراعی و الرعیة، راجعه و علق علیه: محمد عبدالله السبحان، مدینه المنوره: المکتبه العلمیه.
  • ------------- .(1416ق.) مجموع فتاوی شیخ الاسلام احمدبن تیمیه، جمع و ترتیب: عبد الرحمن بن محمد بن قاسم، ساعده ابنه محمد، المجلد الثامن و عشرون، السعودیه: وزاره الشئون الاسلامیه و الاوقاف و الدعوه و الارشاد بالمملکه العربیه السعودیه.
  • البیومی، محمد رجب.(1418ق.) من اعلام المصر؛ کیف عرفت هولاء، القاهره: الدار المصریه اللبنانیه، ط 2.
  • الضاهر، محمد کامل.(1414ق.) الصراع بین التیارین الدینى و العلمانى فى الفکر العربى الحدیث و المعاصر، بیروت: دارالبیرونى للطباعه و النشر، ط1.
  • الغزالى، محمد. (1378) اخلاق اسلامى، ترجمه محمود ابراهیمى، تهران: نشراحسان، چاپ اول.
  • -------------.(بی تا) اسلام و بلایاى نوین، ترجمۀ مصطفى زمانى، تهران: موسسه مطبوعاتى فراهانى
  • -------------.(بی تا) اسلام و شرایط اقتصادى، سید خلیل خلیلیان، تهران: شرکت سهامى انتشار، چاپ دوم.
  • -------------.(1997م.) الاسلام و الاستبداد السیاسى، قاهره: نهضه مصر للطباعه والنشر.
  • -------------.(1997م.) التعصب و التسامح، بین المسیحیه و الاسلام، القاهره: نهضه مصر للطباعه و النشر و التوزیع، ط 1.
  • -------------.(1998م.)  السنه النبویه بین اهل الفقه و اهل الحدیث، القاهره: دارالشروق.
  • -------------.(1412ق.) تراثنا الفکرى فى میزان الشرع و العقل، هیرند، فیرجینیا: المعهد العالمى للفکر الاسلامى، ط2.
  • -------------.(1379)  تعامل روشمند با قرآن کریم (کیف نتعامل مع القران)، ترجمۀ على­اصغر محمدى سیجانى، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى، چاپ اول.
  • -------------.(1404ق.) حقوق الانسان بین تعالیم الاسلام و اعلان الامم المتحده، القاهره: دارالتوفیق النموذجیه، ط2.
  • -------------.(1403ق.)  دستور وحده الثقافیه بین المسلمین، کویت: دارالقلم، ط2.
  • -------------.(2000م.)  سر تأخر العرب والمسلمین...، دمشق: دارالقلم.
  • -------------. (1976م.) عقیده‌المسلم، مصر: نشر القاهره.
  • -------------.(1422ق.)  کیف نفهم الاسلام، الاسکندریه: دار الدعوه للطبع والنشر و التوزیع، ط 4.
  • -------------. (1363) محاکمه گلدزیهر صهیونیست، صدر بلاغى، تهران: حسینیه ارشاد، چاپ اول.
  • -------------.(1381) نگرشى نو در فهم احادیث نبوى، ترجمۀ داود نارویى، تهران: احسان، چاپ اول.
  •  الغنوشى، راشد. (1421ق.)  الحرکة الاسلامیة و مسئلة التغییر، المرکز المغاربى للبحوث و الترجمه، بیروت: المؤسسة الاسلامیة.
  • المجذوب، محمد .(1992) علماء و مفکرون عرفتهم، الریاض: الجزء الثانى، دارالشواف للنشر و التوزیع.
  • الهضیبی، حسن اسماعیل.(بی تا) دستورنا؛ رسائل الامام المرشد، القاهره: نحوالنور.
  • -------------.(1379ق.) دعاۀ لا قضاۀ، القاهره: دارالتوزیع و النشر الاسلامیه
  • بحرانی، مرتضی. (1390) اندیشه سیاسی محمد بن زکریای رازی، در: اندیشه سیاسی متفکران مسلمان، (به کوشش علی‌اکبر علیخانی)، تهران:‌پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، ج1.
  • تیزینی، طیب .(2001م.) «الواقع العربی و الألفیة الثالثة»، ضمن ندوة حوارات فی الفکر، الواقع العربیو تحدیاتالألفیة الثالثة، مراجعة و تدقیق: ناصیف نصار، مؤسسة عبدالحمید شومان، العدد 3، عمان.
  • رازی، ابوبکر محمد بن زکریا .(1411ق.) رسائل فلسفیه (مضاف الیها قطعا من کتبه المفقوده)، بیروت :منشورات دار الافاق الجدیده، السادس.
  • زکریا، فؤاد. (1998م) الحقیقة و الوهم فی الحرکة الاسلامیة المعاصر، القاهرة: دار قباء للطباعة و النشر و التوزیع.
  • شلتوت، محمود. (بی تا) جنگ و صلح در اسلام، شریف رحمانی، تهران: انتشارات بعثت.
  • صواف، محمد محمود.(1408ق.)  القیامة راى العین، بیروت: موسسة الرسالة، ط 9.
  • -------------.(1383ق.) المخططات الاستعماریة لمکافحة الاسلام، مکه: دارالثقافة للطباعة، ط 1.
  • -------------.(1407ق.) بین الرعاه والدعاه، بیروت: موسسة الرسالة، ط 4.
  • -------------.(1410ق.) تعلیم الصلاه، بیروت: موسسة الرسالة، ط 17.
  • -------------.(1369ق.) زوجات النبى الطاهرات و حکمه تعددهن، القاهره: دارالاعتصام، د.ت. (چاپ اول در بغداد،1950م).
  • -------------.(1373ق.) صوت الاسلام فى العراق، بغداد: الشرکه الاسلامیه للطباعة والنشر المحدودة، ط 1.
  • -------------.(1407ق.) من القرآن و الى القرآن؛ الدعوه والدعاه، بیروت: موسسه الرساله، ط 4.
  • -------------.(1410ق.) نظرات فى سوره الحجرات، بیروت: موسسه الرساله، ط 7 .
  • -------------.( 1346)نقشه‌‏هاى استعمارى در راه مبارزه با اسلام، ترجمۀ جواد هشترودى، تهران: فراهانى، 1346/ تهران: سعید نو، 1357.
  • طنطاوى، علی.(1411ق.)رجال من التاریخ، ط 2، جده: دارالمناره للنشر والتوزیع.
  • عبدالرازق، علی. (1380) اسلام و مبانی قدرت، ترجمة امیر رضایی، تهران: انتشارات قصیده‌سرا.
  • عبدالسمیع، عمرو.(1421ق.) الاسلامیون؛ صوت للحوار و صوت للرصاص، القاهره: الدار المصریه اللبنانیه، ط 1.
  • عشماوی، محمد سعید. (1382) اسلام‌گرایی یا اسلام؟، ترجمة امیر رضایی، تهران: انتشارات قصیده‌سرا.
  • عویس، عبدالحلیم.(1421ق.)  الشیخ محمد الغزالى؛ تاریخه و جهوده و آراؤه، دمشق: دارالعلم.
  •  کوربن، هانری. (1384) تاریخ فلسفه اسلامی،‌ ترجمه جواد طباطبایی،‌ کویر، چهارم.
  •  مبروک، محمد ابراهیم. (1998) حقیقه‌العلمانیه و الصراع بین الاسلامیین و العلمانیین، دمشق: دارالتوزیع و النشر الاسلامیه.
  •  نتلر، رونالد. (1380) اسلام و مدرنیته، ترجمة سودابه کریمی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
  • Abdel Samie, Amr. (2000). The Islamists; the voice of dialogue and the sound of bullets. Cairo: Egyptian Lebanese Publishing House, 1st edition.
  • Abdel Raziq, Ali. (2001). Islam and the Foundations of Political Power. Translated by: Amir Rezaee, Tehran: Ghasideh Sara Publications.
  • Ibn Taymiyyah. (1959). Al-Siyasa al-Shariyya fi Islah al Ra'y wa al-Raiya (Governance According to God's Law in Reforming Both the Ruler and His Flock). Reviewed and interpreted by: Mohammad Abdullah al-Sobhan, Medina: Al-maktab al-Elmiyah.
  • Ibn Taymiyyah. (1995). Majmu 'Fatawa of Shaykh al-Islam ibn Taymiyyah (Total Fatawa of ibn Taymiyyah). Compiled by: Abd al-Rahman bin Mohammad bin Qasim, Sa'eda Abneh Mohammad, Al-Majled al-Samin wa Eshroun, Saudi Arabia: Ministry of Islamic Affairs, Endowments, Call and Guidance in Saudi Arabia.
  • Al-Bayoumi, Muhammad Rajab. (1997). Min A'lam al-Asr; Kayfa Arafto Haolae (On the flags of time; how did you know them). Cairo: Egyptian Lebanese Publishing House, Vol. 2.
  • Al-Ghannouchi, Rached. (2000). The Islamic movement and the matter of change. Maghreb Centre for Research and Translation, Beirut: Islamic Publishing Institute.
  • Al-Ghazali, Mohammad. (no date). Islam and new disasters. Translated by: Mostafa Zamani, Tehran: Farahani Press Institute.
  • Al-Ghazali, Mohammad. (no date). Islam and economic conditions. Seyed Khalil Khalilian, Tehran: Enteshar Publishing Co., Second edition.
  • Al-Ghazali, Mohammad. (1997). Islam and Political Tyranny. Cairo: Nahdet Misr for printing and publishing.
  • Al-Ghazali, Mohammad. (1997). Pragmatism and tolerance between Christianity and Islam. Nahdet Misr for Printing, Publishing and Distribution. 1st edition.
  • Al-Ghazali, Mohammad. (1998). Sunnah Between Fiqh Scholars and Hadith Scholars. Dar Al Shorouq.
  • Al-Ghazali, Mohammad. (1991). Our intellectual heritage in the balance of law and reason. Herndon, Virginia: International Institute of Islamic Thought, 2nd edition.
  • Al-Ghazali, Mohammad. (1990). Methodological interaction with the Holy Quran(how to deal with Quran). Translated by: Ali Asghar Mohammadi Sijani, Tehran: Islamic Culture Publishing House, First edition.
  • Al-Ghazali, Mohammad. (1983). Human rights in the teachings of Islam and the United Nations Declaration. Cairo: Dar Al-Tawfiq Al-Namouzajia, 2nd edition.
  • Al-Ghazali, Mohammad. (1982). Cultural Unity Among Muslims Constitution. Kuwait: Dar Al-Qalam, 2nd edition.
  • Al-Ghazali, Mohammad. (2000). The secret of backwardness of the Arabs and Muslims. Damascus: Dar Al-Qalam.
  • Al-Ghazali, Mohammad. (1976). Muslim Belief. Egype: Nashr Al-Qahera.
  • Al-Ghazali, Mohammad. (2001). How to understand Islam. Alexandria: Dar Al Dawa for Printing, Publishing and Distribution, 4TH EDITION.
  • Al-Ghazali, Mohammad. (1984). The Trial of the Zionist Goldziher. Sadr Balaghi, Tehran: Hosseiniyeh Ershad Publications, 1st edition.
  • Al-Ghazali, Mohammad. (2002). A New Attitude in Understanding Ahadith Nabawiya. Translated by: Davoud Narooyie, Tehran: Ehsan, 1st edition.
  • Al-Ghazali, Mohammad. (1999). Islamic ethics. Translated by: Mahmoud Ebrahimi, Tehran: Ehsan, 1st edition.
  • Al-Hudaibi, Hasan Ismail. (no date). Our constitution; Messages of the Guide Imam. Cairo: Nahw Al-Noor.
  • Al-Hudaibi, Hasan Ismail. (1959). Preachers, Not Judges. Cairo: Islamic Publishing and Distribution House
  • Al-Majzoub, Mohammad. (1992). Scholars and Thinkers I Know. Riyadh: Part II, Dar El Shawaf Publishing and Distribution House Al-Zaher, Mohammad Kamel. (1993). The conflict between religious and secular movements in modern and contemporary Arab thought. Beirut: Al - Biruni Printing & Publishing House, 1st edition.
  • Ashmawi, Muhammad Saeed. (2003). Islamism or Islam? Translated by: Amir Rezaee, Tehran: Ghasideh Sara Publications.
  • Bahrani, Morteza. (2011). The political thought of Mohammad ibn Zakariya Razi. Cited from: The political thought of Muslim thinkers, Compiled by: Ali Akbar Alikhani, Institute for Social and Cultural Studies, Vol. 1.
  • Corbin, Henry. (2005). The History of Islamic Philosophy. Translated by: Javad Tabatabai, Kavir, 4th edition.
  • Mabrouk, Mohammad Ebrahim. (1998). The reality of secularism and the conflict between Islamists and secularists. Damascus: Islamic Publishing and Distribution House.
  • Nettler, Ronald. (2001). Islam and Modernity. Translated by: Soudabeh Karimi, Tehran: Institute For Political And International Studies.
  • Qabaa for printing, publishing and distribution.
  • Owais, Abd al-Halim. (2000). Sheikh Mohammad Al-Ghazali; his history, efforts and views. Damascus: Dar Al-Ilm
  • Razi, Abu Bakr Mohammad Ibn Zakariya. (1990). Rasael Falsafia (Phiolosphical Letters (supplemented by pieces of his lost books)). Beirut: Manshurat Dar al-'Afaq al-Jadida (New Horizons Publishing House), Sixth edition
  • Sawwaf, Mohammed Mahmoud. (1987). Sighting the Judgment Day with your own eyes. Beirut: Al Resala Foundation, 9th edition.
  • Sawwaf, Mohammed Mahmoud. (1963). Colonial planes to combat Islam. Mecca: Dar Al Thaqafa Printing Press, 1st edition.
  • Sawwaf, Mohammed Mahmoud. (1986). Between shepherds and preachers. Beirut: AL Resala Foundation. 4th edition.
  • Sawwaf, Mohammed Mahmoud. (1989). Teaching the prayer. Beirut: AL Resala Foundation. 17th edition.
  • Sawwaf, Mohammed Mahmoud. (1950). The pure wives of the Prophet Mohammad and the reasons for their multiplicity. Cairo: Dar al-Etesam, First edition in Baghdad, 1950.
  • Sawwaf, Mohammed Mahmoud. (1953). Voice of Islam in Iraq. Baghdad: Islamic Printing & Publishing Co. Ltd. 1st edition.
  • Sawwaf, Mohammed Mahmoud. (1986). From Quran to Quran; to call and invite [people to Islam]. Beirut: AL Resala Foundation. 4th edition.  
  • Sawwaf, Mohammed Mahmoud. (1989). A glance at Surah Al-Hujurat. Beirut: AL Resala Foundation. 7th edition.
  • Sawwaf, Mohammed Mahmoud. (1967). Colonial planes to combat Islam. Translated by: Javad Hashtroodi, Tehran: Farahani, (1967); Tehran: Saeed Nou, (1978).
  • Shaltut, Mahmud. (no date of publication). War and Peace in Islam. Sharif Rahmani, Tehran: Besat Publications
  • Tantawi, Ali. (1990). Men of History. 2nd edition, Al-Manara Publishing and Distributing House.
  • Tizini, Tayyeb. (2001). Arab reality and the third millennium. In a symposium on dialogues of thought, The Arab Reality and the Challenges of the third millennium, Compiled by: Nasif Nassar, Abdul-Hamid Shuman Institute, No. 3, Amman.
  • Zakariyya, Fouad. (1998). Reality and illusion in the contemporary Islamic movement. Cairo: Dar

 

 

اندیشه سیاسی در اسلام
دوره 3، شماره 10
اسفند 1395
صفحه 125-144

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار