بررسی تطبیقی کیفیت بسیج سیاسی در گفتمان امام خمینی و گفتمانهای رقیب درجریان انقلاب اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاذیار علوم سیاسی دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

انقلاب اسلامی ایران نتیجه فوران نیروهای نهفته در بستر سیاسی- اجتماعی ایران است که دست‌کم از دوران مشروطیت انباشت خود را آغاز کرده بود. این انقلاب بدون رهبری بی‌بدیل و فرهمند امام به نتیجه نمی‌رسید. نوشتار پیش‌رو در پی ارزیابی و واکاوی مبانی رهبری و مدیریت امام بر جریان انقلاب اسلامی و دگرسازی و خصومت‌سازی آن با گفتمان‌های رقیب، لیبرال (ملی- مذهبی) و چپ است. بر پایه فرضیه موجود، کیفیت کاربست عناصر سیاسی، اجتماعی و گفتمانی در اندیشه و عمل سیاسی امام به گونه‌ای بوده که توانسته در سایه به حاشیه‌رانی گفتمان‌های هماورد و برجسته‌سازی گفتمان خودی، بیشترین حد از قابلیت دسترسی و اعتبار را برای آن فراهم آورده و گفتمان سیاسی اسلام‌گرا، همخوان با خوانش ایشان را به‌عنوان گفتمان هژمون در جریان انقلاب اسلامی معرفی نماید. بر این پایه، گفتمان امام  در فرآیند انقلاب اسلامی در امر بسیج سیاسی مردم و تحقق انقلاب از گفتمان نخبه‌گرای گروه‌ها و روشنفکران نهضت ملی و چپ، به‌دلیل استحکام گفتمانی و تطبیق با شرایط اجتماعی و گرایش‌های فکری و عقیدتی مردم و سابقه تاریخی و وجود نهادهای قدرتمند مذهبی نقش بارزتری را ایفا کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Investigation of the Political Mobilization Quality in Imam Khomeini’s Discourse and the Antagonist Discourses in the Process of the Islamic Revolution of Iran

نویسنده [English]

  • Dr.Amin Navakhti Moghaddam
چکیده [English]

The Islamic revolution of Iran is the result of the abruption of the hidden forces in Iran’s sociopolitical base that started its stack since the constitution’s era. This revolution would not get its results without Imam Khomeini’s un-substitutive leadership. This writing is about to investigate the bases of leadership and management of Imam Khomeini on the Islamic revolution and its other-making and antagonism with the adversary discourses, liberal (national- religious) and left. According to the hypothesis, the quality of using the social, political and discursive elements in Imam Khomeini’s political thought and practice was so that could in the shade of the marginalizing other discourses and prominenting its discourse gain the most availability and reliability, and also, introduce the Islamist discourse as the hegemon discourse in the Islamic revolution process. As a result, Imam Khomeini’s discourse in the Islamic revolution and in the process of the people’s political mobilization and the realization of the revolution from the elitist groups and the elites of the national and left movement has played an important role because of its political solidarity, accordance with the social conditions, the thought and creed tendencies of the people and their historical background and the existence of the powerful and religious institutions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Political Discourse
  • Political Mobilization
  • Iran’s Islamic Revolution
  • Imam Khomeini

مراجع

  • آبراهامیان، یرواند. (1384) ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل‌محمدی و محمد ابراهیم فتاحی‌ولیلانی، تهران: نشر نی، چاپ یازدهم.
  • آقاگل زاده، فردوس، غیاثیان، مریم سادات. (بهار و تابستان1386) «رویکردهای غالب در تحلیل گفتمان انتقادی»، مجله زبان و زبان شناسی.
  • احمدی‌حاجیکلایی، حمید. (1387) جریان‌شناسی چپ در ایران، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • ازغندی، علیرضا. (1385) درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران، تهران: نشر قومس.
  • افشارکهن، جواد. (1383) بازخوانی جامعه‌شناختی سنت‌گرایی و تجددطلبی در ایران بین دو انقلاب، تهران: آوای نور.
  • امجد، محمد. (1380) ایران؛ از دیکتاتوری سلطنتی تا دین‌سالاری، ترجمه حسین مفتخری، تهران: باز.
  • بازرگان، مهدی. (1363) انقلاب ایران در دو حرکت، تهران: مؤلف.
  • بروجردی، مهرزاد.(1377) روشنفکران ایران و غرب، ترجمه‌ی جمشید شیرازی، تهران: فرزان روز.
  • بشیریه، حسین. (1381) جامعه‌شناسی سیاسی، تهران: نشر نی، چاپ هشتم.
  • ---------. (1387) موانع توسعه سیاسی در ایران، تهران: گام نو.
  • بهروز، مازیار. (1381) شورشیان آرمان‌خواه (ناکامی چپ در ایران)، ترجمه مهدی پرتویی، تهران: ققنوس، چاپ پنجم.
  • تاجیک، محمدرضا. (1383) گفتمان، پادگفتمان و سیاست، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
  • تانسی، استیون دی. (1381) مقدمات سیاست، ترجمه هرمز همایون‌پور، تهران: نی.
  • تیلی، چارلز. (1385) از بسیج تا انقلاب، ترجمه علی مرشدی‌زاده، تهران: پژوهشگاه امام خمینی و انقلاب اسلامی.
  • حسینی‌زاده، محمدعلی (1386) اسلام سیاسی در ایران، قم: مؤسسه انتشارات دانشگاه مفید.
  • ---------. (زمستان 1383) «نظریه گفتمانی و تحلیل سیاسی»، فصلنامه علوم سیاسی، سال هفتم، شماره 28.
  • خمینی، روح الله. (1378) صحیفه امام، (21جلدی) تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • ---------. (1387) آیین انقلاب اسلامی (برگزیده اندیشه امام)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام.
  • وشروزاده، جعفر. (1386)«میشل فوکو و انقلاب اسلامی رهیافتی پسامدرنیستی از منظر تحلیل گفتمان»، پژوهشنامه متین، شماره31 و 32.
  • زیباکلام، صادق (1388) مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی، تهران: نشر روزنه.
  • سحابی، عزت الله. (1383) ناگفته‌های انقلاب و مباحث بنیادین ملی، تهران:گام نو.
  • سعید بابی. (1379) هراس بنیادین: اروپامداری و ظهور اسلام‌گرایی، ترجمه غلامرضا جمشیدی‌ها و موسی عنبری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • سلطانی، علی اصغر. (زمستان1383) «تحلیل گفتمان به مثابه نظریه و روش»، فصلنامه علوم سیاسی، سال هفتم، شماره 28.
  • ---------. (1384) قدرت، گفتمان و زبان (سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران)، تهران: نشر نی.
  • ضیاءالدینی، مهدی عبداللهی. (1390) روند شکل‌گیری کنش‌های اجتماعی در اندیشه و عمل امام خمینی، فصلنامه رهاورد.
  • ظریفی‌نیا، حمیدرضا. (1378) کالبدشکافی جناح‌های سیاسی ایران 1358 تا 1378، تهران: آزادی اندیشه.
  • عباس‌شکری، عباس و احسان فرهادی. (1390) «بسیج منابع در انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال اول، شماره 1.
  • فرکلاف، نورمن. (1379) تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه فاطمه شایسته‌پیران و دیگران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
  • فرکلاف، نورمن. (پاییز 1388) «چهارچوبی برای تحلیل گفتمان سیاسی در رسانه‌ها»، ترجمه علی اصغر سلطانی و محمد ناصری‌راد، علوم سیاسی، سال 12، شماره 47.
  • فورن، جان. (1390) نظریه پردازی انقلاب‌ها، ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی، چاپ هشتم.
  • فوزی، یحیی. (1386) «استراتژی و عملکرد سازمان مجاهدین خلق در برخورد با جمهوری اسلامی»، پژوهشنامه متین، شماره 34 و 35.
  • فوکو، میشل. (1377) ایرانیان چه رویایی در سر دارند، ترجمه معصومه همدانی، تهران: هرمس.
  • قجری، حسینعلی. (1388) «تحلیلی بر گفتمان سیاسی امام خمینی در انقلاب اسلامی»، پژوهشنامه متین، شماره 45.
  • قیصری، نوراله (1385) «گفتمان سیاسی حضرت امام خمینی و گفتمان‌های رقیب»، پژوهشنامه متین، شماره30.
  • کدی، نیکی. (1375) ریشه‌های انقلاب اسلامی، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ دوم.
  • کرم‌اللهی، نعمت‌الله. ( تابستان1384) «تحلیلی جامعه‌شناختی از تحولات سیاسی انقلاب اسلامی ایران (بهمن 1357 تا مرداد 1360)»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 30.
  • کسرایی، محمدسالار و علی شیرازی. (پاییز 1388) «نظریه گفتمان لاکلا و موف ابزاری کارآمد در فهم و تبیین پدیده‌های سیاسی»، فصلنامه سیاست، دوره 39، شماره 3.
  • مارش، دیوید و استوکر، جری. (1388) روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه: امیرمحمد حاجی یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  • مهدی‌پور، آسیه و علی‌رضا آقاحسینی. (بهار 1391) «گفتمان امام خمینی و شالوده‌شکنی اسلام غرب‌گرا»، پژوهشنامه متین، شماره 54.
  • میلز، سارا.(1382) گفتمان، ترجمه فتاح محمدی، زنجان: هزاره سوم.
  • نواختی مقدم، امین و مرتضی میرزا نژاد.(1392) «بررسی نقش رسانه‌های گرم و سرد بر پایه نظریه مک‌لوهان در تسریع روند پیروزی انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال دهم، شماره 32.
  • هالیدی، فرد .(1358) دیکتاتوری و توسعه سرمایه‌داری در ایران، ترجمه فضل‌الله نیک‌آئین، تهران: امیرکبیر. 
  • Abrahamian, Ervand. (1993) Khomeinism: Essays on the Islamic Republic. Berkeley:  University of California. http://ark.cdlib.org/ar k:/13030/ft6c6006wp/
  • Ashraf, Ahmad.  (1988)  "Bazaar-Mosque Alliance:  The  Social Basis  of Revolts  and Revolutions",  International  Journal  of  Politics,  Culture,  and  Society,  No.1.
  • Bianchi, Robert. (1989) Unruly Corporatism: Associational Life in Twentieth-Century Egypt, New York: Oxford University Press.
  • Dabashi,Hamid. (2006) Theology of Discontent: The Ideological Foundation of the Islamic revolution in Iran, New Jersey: Transaction publishers.
  • Farsoun, Samih Mashayekhi, Mehrdad. (2005)  Iran Political Culture In The Islamic Republic: Routledge.
  • Frank, Andre Gunder and Marta Fuentes. (1987) Nine Theses on Social Movements, Economic and Political Weekly, Vol. 22, No. 35.
  • Jorgensen, Marianne, Phillips, Louise. (2002) Discourse Analysis As Theory And Method, London, Sage Publications.
  • Laclau, Ernesto, Mouffe, Chantal. (2001) Hegemony and Socialist Strategy, (New york and London: Verso, Second Edition).
  • Lirong, MA. (2010) Mosque and Its Impact on the Khomeini Revolution: The Iranian Nuclear Issue Revisited, Middle East Studies Institute, Shanghai International Studies University.
  • Martin, Vanessa. (2003) creating an Islamic state, Khomeini and the Making of a New Iran, London: I.B.Tauris & Co Ltd.
  • Mirsepassi, Ali. (2000) Intellectual Discourses And Political of Modernization, Cambridge University.
  • Mosca,Gaetano. (1939) The Ruling Class, McGraw Hill Book Company, Inc.
  • Mottahedeh, Roy. (1985) The Mantle of the Prophet: Religion and Politics in Iran, New York, Pantheon Books.
  • Mozaffari, Mehdi. (1991) "Why the Bazar Rebels", Journal of Peace Research, No. 28November.
  • Rakel, Eva Patricia. (2008) The Iranian Political elite,  state and society  relations, and foreign  relations since the Islamic  revolution, geboren te Duren, Duitsland.
  • Rakel, Eva PatriciaM. (2009) The Political Elite in the Islamic Republic of Iran: From Khomeini to Ahmadinejad, International Comparative Social Studies, vol. 18, Leiden: Brill.
  • Simon, Roger. (2001) Gramscis political Thought, London, Elecbook.
  • Sutherland, Claire. (2005) Nation-building through discourse theory, Nations and Nationalism 11(2), 185–202.
  • Tilly, Charles. (1929) from mobilization to revolution, New York: random house.
  • Zickmund, Susan. (2003) Constructing Political Identity Religious Radicalism and   the Rhetoric of the Iranian Revolution, Poroi, 2, 2.
  • Parsa, Misagh. (1989) Social Origins of the Iranian Revolution, Rutgers: the state university press.
  • Parsa, Misagh. (2000) States, Ideologies, and Social Revolutions: A Comparative Analysis of Iran, Nicaragua and the Philippines, Cambridge: Cambridge University press.
  • Parvizi Amineh, Mehdi. (2007) The Greater Middle East in Global Politics: Social Science Perspectives onthe changing geography of the world politics, the Netherlands: Brill.
  • Vahdat, Farzin. (2002) God and Juggernaut: Iran's Intellectual Encounter With Modernity, new York: Syracuse university press.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار