بررسی وجوه اشتراک و افتراق اندیشه سیاسی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین، حماس، با اندیشه سیاسی انقلاب اسلامی ایران و رصد روند تحول فکری این جریان اسلام‌گرا از اهمیت خاصی در بحث سیاست‌گذاری جمهوری اسلامی در مواجهه با جنبش‌های اسلام‌گرا برخوردار است. این مقاله تلاش دارد تا با روش تاریخی- مقایسه‌ای به این پرسش پاسخ دهد که همکاری‌های حماس و ایران در دهه‌های گذشته از چه عمق فکری برخوردار بوده است؟ آیا این همکاری‌ها تاکتیکی و ناشی از برخی نیازهای مقطعی و سیاسی بوده است و یا اینکه مواضع و مبانی فکری طرفین این وحدت و همسوئی را ایجاب می‌کرده است؟ پاسخ به این سؤالات می‌تواند راهگشای آینده در روابط و نوع استراتژی مواجهه با این جنبش اسلام‌گرا باشد. در این مقاله بر اساس مقایسه‌ای ده شاخص به بررسی و تحلیل نقاط اشتراک و افتراق اندیشه سیاسی دو جنبش پرداخته شده است. یافته‌های پژوهش حاکی است که هر دو جنبش از نظر مبانی فکری اشتراکات زیادی داشته و تنها بحران سوریه را می‌توان عامل مهمی در ناهمسوئی مواضع آنها ذکر کرد. بر این اساس، به نظر می‌رسد علی‌رغم این اختلاف سیاسی، حماس را می‌توان متحدی فکری در بین جریان‌های اسلام‌گرا برای جمهوری اسلامی به‌حساب آورد که در دراز مدت به همراه بخش مهمی از جنبش اخوان می‌توانند در جبهه متحد جنبش اسلام سیاسی نوگرا و اصلاح طلب همسو با جمهوری اسلامی ایران در حل مسائل جهان اسلام قرار داشته و ایفای نقش کنند و لذا باید برای حل مشکلات سیاسی موجود که موجب تشدید فاصله بین این جریانات اسلام‌گرا شده است تلاش نمود و راهکارهای مناسب را جستجو کرد.
Associate faculty member of the Reserch Institute of Imam Khomeini and Islamic Revolution
چکیده [English]
In this article we examine the similarities and differences between the political thought of the Palestinian Islamic Resistance Movement, Hamas, and the political thought of the result of the Islamic Revolution in Iran, which now dominates the political system of the Islamic Republic of Iran is discussed. The aim of this study was to observe the distance and remoteness in or near these two Islamist According to the intellectual foundations of the Islamic world is their view of the political agenda. It also examines the capabilities and areas of understanding and cooperation between the Islamic Republic of Iran with Hamas and even the opposition parties do not cooperate. At the beginning of the study objectives, activities, principles of thought and of Hamas's organizational structure We have a fairly complete understanding of the Palestinian movement. Then, based on nine criteria and indicators Extracted from Islamic political thought in analyzing the similarities and differences of political thought Hamas will deal with the political thought of the Islamic Revolution.
کلیدواژه‌ها [English]
Political Thought, Hamas, Islamic Revolution of Iran, Palestine
مراجع
ابوعمرو، زیاد(1373)، جنبش اسلامی در کرانه غربی و نوار غزه، مترجم حسن خامه یار، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
بینام (1370)، سیمای زن در کلام امام خمینی(س)، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
پایگاه اینترنتی دولت فلسطین به نشانی: www.pmo.gov.ps
پایگاه اینترنتی فراکسیون تغییر و اصلاح مجلس قانونگذاری فلسطین به نشانی: www.islah.ps/new/index.php
حاجیان، محمدرضا(1381)، سازمان و تشکیلات حماس، ماهنامه خبری- تحلیلی نهضت، سال دوم، شماره سوم، صفحات15-13
حق شناس، محمدرضا(1391)، تبعات بحران سوریه در روابط ایران و حماس، مرکز بین‌المللی مطالعات صلح
الحمد، جواد و ایاد برغوثی(1382)، سیری در اندیشه سیاسی حماس، ترجمه سیدحسین موسوی، تهران: مرکز پژوهش علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه
خمینی، روح الله(1378)، صحیفه امام، مجلدهای مختلف، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
رزقه، یوسف(2014)، دراسۀ علمیۀ محکمۀ الرویۀ السیاسیتۀ لحماس، بیروت: مرکز الزیتونیۀ للدراسات و الاستشارات
رضوی، سلمان و علی پاشا قاسمی(1391)، تجربه حکومتی حماس؛ ارزیابی و چشم انداز، تهران: مؤسسه مطالعات اندیشه سازان نور
روزنامه خراسان(26/12/1394)، مشعل نمیتوانم بگویم که ایران حامی اصلی ماست، شماره 19218، صفحه16
روزنامه کیهان(8/11/1386)، پیشینه تاریخی حماس، شماره 19008، صفحه 12
زارعی، محمد(1390)، ساختار تشکیلاتی حماس از گذشته تا امروز، روزنامه اطلاعات، شماره‌های 25253و25254، 1/12/1390و2/12/1390، صفحات12
عدنان، ابوعامر(2015)، بال نظامی و سیاسی حماس، پایگاه اینترنتی المانیتور به نشانی:www.al-monitor.com/pulse/originals/2015/05/palestine-hamas-military-political-wing-al-qassam
قاسمی، علی پاشا(1385)، پیروزی حماس در انتخابات پارلمانی، فرصت‌ها و چالش‌ها، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای جهان اسلام، سال هفتم، شماره 25
کرمی، عبدالله (1387)، حماس و چشم‌انداز آینده، قم: بوستان کتاب
ماهنامه همشهری دیپلماتیک (1386)، گفتوگو راه برون رفت از بحران، شماره 15، صفحات 12-4
محمدیان روشن، آتینا (1384)، نقش زنان در جنبش حماس، روزنامه کیهان، شماره 18451، 24/11/1384، صفحه 12
مشعل، خالد(1994)، شرایط و احتمالات برگزاری انتخابات پاکیزه، امان: مرکز مطالعات خاورمیانه
مشعل، خالد(2012)، دیدگاه جنبش حماس در خصوص قیام‌های عربی و تأثیر آن بر حماس، مرکز الزیتونیۀ للدراسات و الاستشارات
ملاابراهیمی، عزت(1382)، فرهنگ معاصر فلسطین؛ شخصیت‌ها و جنبش، جلد اول، تهران: مؤسسه مطالعات اندیشه سازان نور
مهربان، حسین(1386)، حماس ومسأله فلسطین؛ بنیادها و رویکردها، مجله مربیان، سال هفتم، شماره 26
میثاق نامه حرکة مقاومت اسلامی فلسطین، حماس، قابل دسترسی در پایگاه اینترنتی وزارت امورخارجه فلسطین به آدرس: www.mofa.gov.ps/new/index
میری، مرتضی(1384)، حماس؛ دموکراسی و باورهای جهانی، خبرنامه گویا
میلتون ادواردز، بیورلی(1392)، سیاست وحکومت درخاورمیانه، ترجمه رسول افضلی، تهران: مؤسسه فرهنگی، هنری بشیر علم و ادب
همازاده، حسین(1394)، ما، داعش، حماس و دیگران؛ انقلاب اسلامی در دوراهی تفسیر شیعی یا فرامذهبی، پایگاه خبری- تحلیلی الف:.html270614 www.alef.ir/vdchzvnik
AUSTIN BODETTI(2015),Hamas Is Running Out of Allies, War Is Boring, 2DES 2015
MAGGS, DAVID (2011),The History, Politics and Ideology of Hamas, London: University of London
ابتدای صفحه