2024-03-29T20:10:41Z
https://andishehsiyasi.ri-khomeini.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=3891
اندیشه سیاسی در اسلام
2423-7973
2423-7973
1394
2
6
نظریه « دو فطرتی امام خمینی» و پیامدهای سیاسی آن
غلامحسین
مقیمی
این مقاله میکوشد تا ضمن کالبد شکافی «نظریه دو فطرتی» انسان (فطرت مخموره و فطرت محجوبه)، پیامدهای سیاسی آن را از منظر امام خمینی رمز گشایی کند. مدعا آن است که انسان از منظر امام «مستخدم بالطبع و مستهدء بالفطره» است و لازمه گریز ناپذیر آن، اندیشه سیاسی دو ساحتی است. به تعبیر دیگر، تفسیر دو ساحتی (دو فطرتی) فوق از انسان، بر روی نظریه حکومتی امام، کارویژه نظام سیاسی و جامعه مدنی مطلوب اسلامی، تأثیر مبنایی و مهمی دارد که این نوشتار آن را مورد کاوش قرار داده است. پیشفرض این مقاله آن است که هستهای انسانشناسانه بر بایدها و نبایدهای دانش سیاسی تأثیر جدی دارند. بدین لحاظ پرسش اصلی این است که: مبنای انسانشناسی اندیشه سیاسی امام خمینی چیست؟ تفسیر وی از انسان چه تأثیری بر تلقی « دو ساحتی امر سیاسی» داشته است؟ این نوشتار تلاش میکند تا با روش تحلیل محتوا، آرای انسان شناسی امام را بازخوانی نموده و لوازم منطقی آن را در مورد مباحث اجتماعی و سیاسی نشان دهد. در حاشیه پرسش اصلی مذکور، پرسشهای فرعی ذیل نیز قابل طرحاند که سعی میشود به آنها نیز پاسخ داده شود. پرسشهایی از قبیل اینکه آیا انسان آزاد است یا تحت جبر ساختارهای اجتماعی، تاریخی و اقتصادی میباشد؟ آیا انسان «مستخدم بالطبع» است یا «مسترشد بالفطره» است؟ آیا انسان «مدنی بالفطرت» است یا هدایتخواه از مجرای انسان کامل (مستهدء بالفطره) است؟ یا اساساً سرشت انسان لااقتضاست و هیچ اصول موضوعه و پیشینهای در سرشت او نهاده نشده و همه چیز با تربیت پسینی و در درون جامعه و سیاست ساخته میشود؟ بیتردید پاسخ به پرسشهای مذکور و دیگر پرسشهای انسانشناسانه سیاسی، به طور نظری و بنیادی، سمت و سوی اندیشه سیاسی را در زندگی سیاسی اجتماعی امام خمینی تبیین میکند.
فطرت مخموره
فطرت محجوبه
سرشت انسان
سیاست
امام خمینی
2016
03
01
9
28
https://andishehsiyasi.ri-khomeini.ac.ir/article_38945_d77f7757ad45c315bc8637ee7fb6988b.pdf
اندیشه سیاسی در اسلام
2423-7973
2423-7973
1394
2
6
مبانی تأسیس سیاست و گذار به جامعه سیاسی از دیدگاه امام خمینی(ره)
آوات
عباسی
در این مقاله منطق و بنیاد آرای سیاسی امام خمینی از دیدگاه نظری اندیشه سیاسی تبیین خواهد شد. در این راستا پس از تبیین وضعیت (یا بحران) پیش از تأسیس سیاست، دلایل، چگونگی و غایت ورود به جامعه سیاسی و تأسیس سیاست در آرای ایشان بررسی خواهد شد. بررسی منشأ و مبنای گذار از وضع نامطلوب به جامعه مطلوب، و همچنین نتایج آرای ایشان برای تنواره یا شکل نظام سیاسی بخش دیگر این مقاله خواهد بود. در این پژوهش پس از تبارشناسی مبانی نظریه سیاسی امام خمینی در تاریخ فقهی و سیاسی شیعی، نشان داده شده این نظریه بر پایه دیدگاههای معرفتشناسی، جهانبینی، انسانشناسی و سعادتشناسی ایشان طرح شده است.
: امام خمینی
وضعیت نخستین
جامعه سیاسی
غایت تأسیس سیاست
2016
03
01
28
59
https://andishehsiyasi.ri-khomeini.ac.ir/article_38946_8d3c4426b3c1104c8b665136165c6cf2.pdf
اندیشه سیاسی در اسلام
2423-7973
2423-7973
1394
2
6
بررسی مقایسهای مواجههی امام خمینی(ره) و علمای سنتی با «سنت» (در دورهی منتهی به وقوع انقلاب اسلامی)
حمید
پارسانیا
قاسم
زائری
زینب
اعلمی
امام خمینی، علاوه بر تمایزگذاری بین فکر و عمل خود با متجددین، ضمناً بین خود و برخی جریانهای سنتی و از جمله متحجرین نیز تمایز میگذارد. او نسبت به برخی مقولات فقهی یا رسومات مذهبی سنتی نیز دیدگاه انتقادی و احیاگرانه داشت. این مقاله با قرار دادن امام در قالب جریان «احیای سنت»، او را در مقابل دو جریان اصلی میداند: نخست متجددینی که در چهارچوب رویکردهای «بازگشت به سنت» و «رد سنت» نظریهپردازی کردهاند، و دیگری «علمای سنتی». تأکید مقاله بر بیان تمایزات دیدگاه ایشان با رویکرد علمای سنتی است و نشان میدهد که این گروه اخیر یکدست نبوده، و در درون خود دستهبندیهایی دارند: دستکم میتوان دو گروه معتقد به «تکرار سنت» و «نومید از سنت» را از یکدیگر تفکیک کرد. بر همین اساس نیز نسبت تفکر و عمل امام با آنها دارای مرتبهبندی بوده، و یکسان نیست. برای این کار مقاله ضمن بحث تاریخی، و شناسایی بافت گفتمانی که امام خمینی درون آن عمل کرده، از شیوهی تحلیل اسنادی و تحلیل متن بر اساس گفتار و نوشتار امام خمینی سود برده است.
امام خمینی
احیای سنت
تکرار سنت
نومید از سنت
تجدد
تحجر
انقلاب اسلامی
روحانیت
2016
03
01
61
88
https://andishehsiyasi.ri-khomeini.ac.ir/article_38947_3f37b082f7c501569997b3b6f3aedb1b.pdf
اندیشه سیاسی در اسلام
2423-7973
2423-7973
1394
2
6
نقش مصلحت در حکومت اسلامی از دیدگاه امام خمینی(س)
سیدصادق
حقیقت
هرچند مصلحت در فقه سیاسی شیعه سابقه طولانی دارد، اما امام خمینی بحث «مصلحت نظام» را به عنوان یکی از نوآوریهای خود در فقه سیاسی شیعه مطرح کردند. هیچ فقیه سیاسی شیعی قبل از امام به بحث مصلحت دولت به شکل تفصیلی توجه نداشته؛ زیرا دولت به عنوان یک واحد سیاسی، محور تحلیل فقها(ی سیاسی) نبوده است. درواقع، ایشان با طرح مسئلة مصلحت، ولایت فقیه را از یک نظریه فرد- محور به نظریهای نهاد– محور سوق دادند؛ چرا که «دولت» در این تحلیل یک «نهاد» تلقی میشود.
: مصلحت
مصلحت نظام
احکام حکومتی
فقه سیاسی
اندیشه سیاسی
2016
03
01
89
123
https://andishehsiyasi.ri-khomeini.ac.ir/article_38948_d44f0c0617162531e8559efeefdb7bdb.pdf
اندیشه سیاسی در اسلام
2423-7973
2423-7973
1394
2
6
بررسی تاثیر هجرت عرفانی بر هجرت سیاسی در اندیشه امام خمینی
زاهد
غفاری هشجین
محمد
آقایی
محمد رضا
فتحی مهر
هجرت به عنوان یکی از مولفههای اساسی فرهنگ سیاسی تشیع همواره در اندیشهی علمای بزرگ شیعه قابل ردیابی بوده است و امام خمینی(ره) به عنوان مبرزترین عالم شیعی عصر حاضر دارای نقطه نظرات مهمی در رابطه با این مفهوم است. باید توجه داشت که رویکرد ارزشمدارانه نسبت به «هجرت» آن را در زمره مفاهیم کلیدی جهت فهم ساختار تشیع قرار داده است، مفهومی دو وجهی که در نسبت با درون گرایی و عرفان تشیع معنایی ویژه به خود گرفته و در چارچوب برون گرایی شیعه معنایی متفاوت مییابد. یکی از ابعاد برون گرایانهی هجرت رویآورد سیاسی آن میباشد. از این رو سوال اصلی نوشتار حاضر آن است که هجرت عرفانی در اندیشه امام خمینی(ره) چه تاثیری بر هجرت سیاسی دارد؟ یافتههای پژوهش حاکی از آن است که برای انجام هجرت سیاسی لازم است ابتدا فرد «مهاجر» هجرتی درون گرایانه و عرفانی انجام دهد، به عبارت دیگر در اندیشه امام خمینی(ره) هجرت عرفانی شرط لازم برای هجرت سیاسی است. پژوهش حاضر از نوع پژوهشهای کیفی میباشد که به روش توصیفی-تحلیلی صورت پذیرفته و گردآوری منابع آن از طریق مطالعه اسنادی و رجوع به منابع موجود انجام گرفته است.
: فرهنگ سیاسی تشیع
امام خمینی(ره)
هجرت عرفانی
هجرت سیاسی
2016
03
01
107
123
https://andishehsiyasi.ri-khomeini.ac.ir/article_38949_c3577c9439abb7603800cb71788ae24a.pdf
اندیشه سیاسی در اسلام
2423-7973
2423-7973
1394
2
6
تأثیر تقابل وهابیت سعودی با گفتمان انقلاب اسلامی ایران بر ژئوپلتیک جدید خاورمیانه
رضا
اختیاری امیری
جهان اسلام بهویژه خاورمیانه در هزاره جدید بیشتر ماهیت ایدئولوژیک به خود گرفته است. بر همین مبنا، مقاله حاضر تلاش دارد تا از منظر هویتی و ایدئولوژیک، نقش تقابل ایدئولوژی وهابیت با گفتمان انقلاب اسلامی ایران را بر ایجاد ژئوپلتیک جدید خاورمیانه پس از وقوع بیداری اسلامی مورد تبیین و بررسی قرار دهد. این پژوهش در چهارچوب رهیافت تئوریک سازهانگاری استدلال میکند که بروندادهای سیاست خارجی عربستان و جمهوری اسلامی ایران در سالهای اخیر، که به ترتیب متأثر از ایدئولوژی وهابیت و آرمانها و اصول انقلاب اسلامی هستند، نقش برجستهای در تشدید رقابتهای بین دو کشور و متعاقباً شکلگیری ژئوپلتیک جدید خاورمیانه ایفا کردهاند. به عبارتی، با آغاز بیداری اسلامی در کشورهای مختلف خاورمیانه، ایران اقدامات گوناگونی را در چهارچوب مبانی اندیشهای و آرمانهای انقلابی امام خمینی به انجام رساند. اما پویشهای منطقهای ایران با واکنش جدی کنشگر مهم دیگر منطقه یعنی عربستان مواجه گردید، که بر اساس مبانی آیین وهابیت ماهیتی ضد شیعی و ایرانی- انقلابی داشته و تلاش میکند تا در مقابل نفوذ و نقشآفرینی منطقهای ایران بهطور جدی مقابله کند. تعارض هویتی عربستان و ایران و رقابتهای این دو کشور در این قالب، در حال حاضر منجر به «هویتی شدن رقابتهای ژئوپلتیکی» شده و متعاقباً نیز این طیف از رقابتها را در خاورمیانه تشدید کرده است.
وهابیت
هویت
خاورمیانه
عربستان سعودی
جمهوری اسلامی ایران
امام خمینی
انقلاب اسلامی
2016
03
01
125
149
https://andishehsiyasi.ri-khomeini.ac.ir/article_38950_eb12610735cd4c8575230d33d32e5f30.pdf